Tatimi mbi dividendët është një tatim që duhet kuptuar mirë nga bizneset e vogla dhe të mesme në Shqipëri. Ky artikull shpjegon në gjuhë të thjeshtë por teknike se çfarë është ky tatim, si funksionon shpërndarja e fitimeve në Shqipëri, ndryshimet historike të normës tatimore dhe opsionet që keni për planifikimin e fitimit.
Nëse jeni sipërmarrës apo ekonomist, më poshtë do të gjeni gjithçka që duhet të dini rreth dividendëve, tatimi mbi dividendët 2025, dhe si të veproni në mënyrë optimale duke respektuar ligjin.
Çfarë është tatimi mbi dividendët dhe kur aplikohet?
Tatimi mbi dividendët është tatimi në burim që zbatohet mbi fitimin e shpërndarë të një kompanie drejt pronarëve ose aksionerëve. Me fjalë të thjeshta, “dividendi” është pjesa e fitimit neto që kompania vendos të ndajë me pronarët e saj (ortakët ose aksionerët). Kur këto fitime shpërndahen, ligji shqiptar kërkon që kompania (si paguese e të ardhurës) të mbajë dhe të paguajë tatimin përkatës për llogari të përfituesve. Ky është një tatim i quajtur “tatim në burim”, sepse mbahet te burimi i të ardhurës, pra te kompania para se fitimi të kalojë te pronari.
Kur aplikohet tatimi i dividendit? Çdo herë që një shoqëri tregtare deklaron shpërndarjen e fitimit (p.sh. pas një viti financiar me fitim) tek ortakët, ajo detyrohet të mbajë tatimin ligjor. Sipas legjislacionit tatimor shqiptar, norma standarde e tatimit mbi dividentin (përfshirë çdo shpërndarje fitimi) është 8% e shumës së shpërndarë. Kjo normë vlen si për personat fizikë ashtu edhe juridikë që përfitojnë dividendin, pavarësisht statusit të tyre, dhe tatimi mbahet e paguhet nga vetë kompania që bën shpërndarjen.
Ndërkohë, tatimi mbi dividentin paguhet vetëm nga kompania (shpk ose sha). Nëse biznesi është i regjistruar në formën e personit fizik, ai nuk paguan tatim mbi dividentin.
Shembull: Nëse kompania juaj shpërndan 100,000 lekë fitim tek pronarët, tatimi 8% i mblidhet menjëherë kësaj shume. Kompania paguan 8,000 lekë në organet tatimore, ndërsa pronarët marrin neto 92,000 lekë. Ky mekanizëm siguron që shteti mbledh taksën në momentin e shpërndarjes dhe pronarët marrin fitimin e pastër pas tatimit.
Nga 15% në 8%: Historiku i normës së tatimit mbi dividendin
Historikisht, tatimi mbi dividendin në Shqipëri ka qenë më i lartë. Deri para pak vitesh norma e tatimit mbi fitimet e shpërndara ishte 15%. Ndryshimi erdhi me paketën fiskale të vitit 2019, kur qeveria uli normën e tatimit mbi dividendët nga 15% në 8%. Qëllimi kryesor i kësaj uljeje ishte nxitja e bizneseve për të deklaruar dhe shpërndarë fitimet e akumuluara, si dhe për të stimuluar investimet.
Ulja e tatimit në 8% pati disa efekte pozitive të menjëhershme: shumë kompani filluan të shpërndajnë fitimet e viteve të kaluara për të përfituar nga norma më e ulët, duke sjellë të ardhura shtesë në buxhetin e shtetit dhe njëkohësisht lehtësim fiskal për investitorët.
Për shembull, një pronar biznesi që më parë do paguante 15,000 lekë tatim për çdo 100,000 lekë dividend, pas vitit 2019 paguan vetëm 8,000 lekë për të njëjtën shumë. Ky ndryshim ul ndjeshëm barrën tatimore mbi shpërndarjen e fitimit dhe e bën klimën e investimeve më tërheqëse.
Dispozitat kalimtare (fitimet e vjetra të pashpërndara)
Gjatë tranzicionit të uljes së normës, legjislacioni parashikoi rregulla kalimtare për fitimet e grumbulluara nga e kaluara. U vendos që edhe fitimet e pashpërndara të viteve 2018 e më parë mund të tatohej me 8%, me kusht që tatimi i dividendit të paguhej brenda një afati të caktuar (p.sh. deri më 30 shtator 2019 për fitimet e deri vitit 2017). Administrata Tatimore madje lëshoi udhëzime të posaçme: nëse kompanitë paguanin tatimin deri në datat e caktuara në 2019, mbi ato fitime do të aplikohej 8% në vend të 15%. Kjo ishte një mundësi e artë për bizneset që kishin vite pa shpërndarë fitim.
Kujdes: Kompanitë që nuk e shfrytëzuan këtë afat kalimtar dhe ende sot kanë fitime të papaguara nga vitet e shkuara, mund të përballen me tatimin e mëparshëm prej 15% kur t’i shpërndajnë ato fitime. Ligji përcaktoi shkoqur se për fitimet e vjetra të pashpërndara, nëse nuk u pagua tatimi brenda afatit, tatimpaguesi do të paguajë 15% tatim mbi dividentinpër to.
Pra, nëse sot (në 2025) nxirrni nga sirtari fitime të akumuluara të vitit 2017 pa tatim, do t’ju duhet të paguani tatimin me normën e vjetër 15%. Në të gjitha rastet e reja, megjithatë, norma 8% është ajo që aplikohet aktualisht.
Deklarimi i shpërndarjes së fitimit dhe afatet ligjore
Shpërndarja e fitimit nuk është thjesht çështje e vendimit të ortakëve – ajo duhet të deklarohet zyrtarisht dhe tatimi përkatës të paguhet brenda afateve ligjore. Sipas legjislacionit tatimor, kur një shoqëri vendos të ndajë fitim, ajo vepron si agjent i tatimit në burim dhe ka detyrime konkrete:
Mbajtja dhe pagesa e tatimit
Në momentin e miratimit të dividendit (p.sh. miratimi i pasqyrave financiare vjetore dhe vendimi i ortakëve për ndarjen e fitimit), kompania është e detyruar të mbajë 8% të shumës si tatim. Kjo shumë duhet transferuar në organet tatimore brenda një afati prej 3 muajsh nga data e shpërndarjes së fitimit. (Vini re: për pagesa të tjera si interesa apo qiraja, afati standard është muaji pasardhës, ndërsa për dividendët ligji lejon deri 3 muaj kohë për pagesën e tatimit.)
Deklarimi formal
Kompania duhet të plotësojë dhe dorëzojë formularin e posaçëm, “Deklaratën e Tatimit të Mbajtur në Burim”, ku detajohen të dhënat e përfituesve (p.sh. emrat e ortakëve ose aksionerëve që marrin dividendë) dhe shumat e shpërndara për secilin, si dhe tatimi i mbajtur. Kjo deklaratë dorëzohet online në administratën tatimore në periudhën kur bëhet pagesa. Për çdo pagesë dividendi, deklarata duhet të përmbajë informacionin e plotë për transparencë dhe kontroll.
Dokumentacioni mbështetës
Duhet të ruhen procesverbalet e asamblesë së ortakëve/aksionerëve ku është miratuar ndarja e fitimit, si dhe regjistrimet kontabël përkatëse. Këto dokumente mund të kërkohen gjatë kontrolleve tatimore për të vërtetuar që çdo shpërndarje fitimi është kryer në përputhje me ligjin.
Dështimi për të respektuar procedurat e mësipërme mund të sjellë pasoja serioze. Në seksionin vijues do të trajtojmë pikërisht rreziqet nëse shpërndan fitimin pa e deklaruar siç duhet.
Pasojat nëse shpërndan fitimin pa e deklaruar
Shpërndarja e fitimit “në të zezë” – dmth. marrja e parave nga fitimi i kompanisë pa e deklaruar zyrtarisht si dividend – përbën shkelje të rëndë të ligjit tatimor. Disa nga pasojat dhe rreziqet kryesore të një veprimi të tillë janë:
Detyrime tatimore me prapaveprim
Administrata Tatimore mund ta zbulojë një shpërndarje të padeklaruar (p.sh. nëpërmjet kontrollit të llogarive bankare ose bilanceve). Në atë rast, ajo do të kërkojë pagesën e tatimit 8% mbi shumën e shpërndarë, së bashku me kamatëvonesa për periudhën që nga momenti kur tatimi duhej të ishte paguar. Pra, në vend që të shmangni tatimin, do të përballeni me një faturë edhe më të kripur.
Gjobitje dhe sanksione administrative
Përveç pagesës së tatimit dhe interesave, kompania (dhe përgjegjësit e saj ligjorë) mund të gjobiten për mosdeklarim të të ardhurave. Gjobat administrative për evazion fiskal në Shqipëri mund të jenë të larta dhe të cenojnë rëndë financat e biznesit tuaj.
Përgjegjësi penale në raste ekstreme
Nëse vlera e fitimeve të fshehura është shumë e madhe ose nëse konstatohet përsëritje e qëllimshme, çështja mund të marrë trajtim penal. Shmangia e detyrimeve tatimore në shuma të konsiderueshme kategorizohet si evazion fiskal, që sipas Kodit Penal mund të çojë në ndjekje penale të administratori apo pronarit përgjegjës.
Klasifikimi si dividend i tatueshëm
Edhe nëse mendoni se duke mos e deklaruar zyrtarisht fitimin si dividend i shpëtoni tatimit, ligji ka parashikuar masa parandaluese. Udhëzimet teknike tatimore theksojnë se nëse fitimi vjetor nuk i jepet asnjë destinacion (p.sh. as rezerva, as divident i deklaruar) brenda afateve ligjore, atëherë i gjithë fitimi (minus rezervat e detyrueshme ligjore) konsiderohet sikur është shpërndarë si dividend dhe tatohet në përputhje me normën përkatëset. Me fjalë të tjera, mosdeklarimi nuk ju shpëton nga taksat – në sytë e ligjit, fitimi juaj gjithsesi do të trajtohet sikur është ndarë dhe do të tatohet.
Në përmbledhje, nuk ia vlen të rrezikoni duke shpërndarë fshehurazi fitimet. Është shumë më e sigurt dhe me kosto më të ulët që çdo shpërndarje ta deklaroni dhe tatimin ta paguani në kohë. Bizneset serioze duhet të operojnë brenda kuadrit ligjor, për të shmangur prishjen e reputacionit dhe barrën financiare që sjellin penalitetet.
Shembull praktik: Llogaritja e tatimit mbi dividendin me shifra konkrete
Për të ilustruar më qartë se si funksionon tatimi mbi dividendin, le të shohim disa shembuj praktikë me shifra të rrumbullakosura:
Shembull 1 – Biznes i vogël (i përjashtuar nga tatimi i fitimit)
Supozoni një biznes të vogël me xhiro vjetore nën 14 milionë lekë. Për vitin X, biznesi ka realizuar fitim neto 100,000 lekë (pasi tatimi mbi fitimin është 0% për këtë kategori, fitimi para dhe pas tatim-fitimit është i njëjtë në këtë rast). Nëse pronarët vendosin të shpërndajnë të gjithë fitimin si dividend, kompania duhet të mbajë 8% tatim. Llogaritja: 100,000 lekë × 8% = 8,000 lekë tatim. Kështu, 8,000 lekë derdhen në shtet dhe pronarët marrin 92,000 lekë neto. Po të kishin vendosur të mos shpërndanin fitim, nuk do të kishte asnjë detyrim për këtë 8% në atë moment.
Shembull 2 – Biznes i madh (tatimpagues i tatim-fitimit 15%)
Tani supozoni një kompani më të madhe me të ardhura mbi 14 milionë lekë, ku tatimi mbi fitimin (tatimi i korporatës) është 15%. Le të themi se kompania ka fitim para tatim-fitimit 117,650 lekë. Së pari, ajo paguan tatimin 15% mbi këtë fitim (17,650 lekë tatim fitimi), duke i mbetur 100,000 lekë fitim i pastër. Nëse vendos të shpërndajë këtë 100,000 lekë tek aksionerët, do të mbahen 8% si tatim dividend (pra 8,000 lekë). Në fund, aksionerët marrin 92,000 lekë në dorë, ndërsa totali i taksave të paguara ishte 17,650 + 8,000 = 25,650 lekë. Vini re se, në këtë rast, fitimi i shpërndarë është taksuar dy herë: fillimisht me 15% tatim fitimi dhe më pas 8% tatim dividend. Kjo korrespondon me ~21.8% të fitimit para tatimit në total.
Shembull 3 – Shpërndarje e pjesshme e fitimit
Jo gjithmonë kompanitë e shpërndajnë të gjithë fitimin. Për shembull, imagjinoni një biznes me 1,000,000 lekë fitim pas tatim-fitimit. Aksionerët vendosin të shpërndajnë vetëm gjysmën si dividend (500,000 lekë) dhe pjesën tjetër ta mbajnë si fitim të riinvestuar. Në këtë rast, tatimi 8% aplikohet vetëm mbi shumën e shpërndarë: 500,000 × 8% = 40,000 lekë tatim. Kjo shumë paguhet në buxhet, aksionerët marrin 460,000 lekë neto, ndërsa 500,000 lekë mbeten në kompani për t’u përdorur për investime apo si rezervë. Ky skenar tregon se tatimi i dividendit paguhet vetëm për pjesën e fitimit që merret nga pronarët, ndërsa fitimi i mbetur në kompani nuk tatohet me 8% (por kujdes, ai fitim tashmë ka paguar tatim-fitimin dhe do tatohet si dividend vetëm nëse shpërndahet në një moment të mëvonshëm).
Siç shihet nga shembujt, llogaritja e tatimit mbi dividendin është e drejtëpërdrejtë – thjesht mnohoni shumën që do të shpërndahet me 8%. Për bizneset e vogla me tatim-fitimi zero, ky 8% është i vetmi tatim mbi fitimin e tyre (kur shpërndahet). Për bizneset e mëdha, 8% vjen si shtesë mbi tatimin e korporatës, çka duhet marrë parasysh në planifikimin financiar.
Riinvestimi i fitimit në kompani – si alternativë ndaj dividendit
Shumë sipërmarrës pyesin: “A ka mënyra si të shmangësh tatimin në dividend?” Sigurisht, shmangie e ligjshme e tatimit mbi dividendin është e mundur vetëm duke mos shpërndarë fitimin tek vetja, por duke e lënë atë në kompani. Kjo njihet si riinvestimi i fitimit. Në vend që t’i marrësh fitimet si divident (dhe t’i nënshtrohesh menjëherë tatimit 8%), mund t’i përdorësh ato para brenda biznesit për zgjerim, investime të reja ose projekte zhvillimi.
Përfitimet kryesore të riinvestimit të fitimit në kompani janë:
Shmangia e menjëhershme e tatimit 8%
Nëse fitimi nuk u shpërndahet ortakëve, tatimi mbi dividendin nuk aplikohet në atë moment. Kështu, i gjithë fitimi neto mund të përdoret për qëllime biznesi, pa një “prerje” prej 8%. Kjo ul koston fiskale afatshkurtër dhe i jep kompanisë suaj më shumë likuiditet për investime.
Rritja e vlerës së kompanisë
Riinvestimi i fitimeve mund të shoqërohet me rritjen e kapitalit të shoqërisë. Për shembull, fitimi i mbajtur mund të kapitalizohet – pra, të shtohet në kapitalin aksioner – duke rritur kapitalin aksioner të regjistruar të kompanisë. Kjo e bën bilancin e saj financiar më të fuqishëm. Një kapital më i lartë i vetë kompanisë mund të ndihmojë në tërheqjen e investitorëve të rinj, në marrjen e kredive më lehtë, si dhe në përballimin e krizave financiare.
Rritja e mëtejshme e fitimit në të ardhmen
Paratë e reinvestuara mund të financojnë hapjen e linjave të reja të biznesit, blerjen e pajisjeve moderne, zgjerimin në tregje të reja apo forma të tjera zgjerimi që potencialisht rrisin fitimet e ardhshme. Në këtë mënyrë, pronari mund të përfitojë më tepër afatgjatë (p.sh. vlera e aksioneve rritet, ose fitimet e ardhshme janë më të larta), edhe pse ka hequr dorë nga marrja e fitimit të menjëhershëm.
Planifikim tatimor afatgjatë
Duke mos marrë dividend sot, në njëfarë mënyre ju shtyni tatimin për në të ardhmen. Mundet që pas disa vitesh, nëse vendosni të shisni aksionet e kompanisë suaj me vlerë të rritur, do të tatoheni mbi fitimin kapital sipas normës në fuqi (aktualisht 15% për fitimet nga kapitali pasiv). Por ama, ndër vite keni shfrytëzuar të gjithë fitimin për rritjen e biznesit pa paguar 8% çdo vit. Disa pronarë kompanish e përdorin këtë strategji për optimizim fiskal, duke marrë paga ose bonuse të tatueshme ndryshe, dhe duke lënë fitimin e pastër të rritë vetë kompaninë.
Sigurisht, vendimi për të riinvestuar fitimin në vend që ta shpërndash nuk duhet marrë vetëm për arsye fiskale. Duhet të konsideroni nevojat e biznesit, planet e zgjerimit dhe perspektivën tuaj personale financiare. Nëse pronarët kanë nevojë personale për likuiditete, atëherë shpërndarja e dividentit mund të jetë e domosdoshme pavarësisht tatimit. Por nëse qëllimi kryesor është rritja e biznesit, atëherë lënia e fitimit në kompani është një strategji e mençur që gjithashtu ju kursen tatimin 8% tani për tani.
Shpërndarja e fitimit vs. Rritja e kapitalit: Cili është ndryshimi?
Vlen të dallohet qartë diferenca midis shpërndarjes së fitimit si dividend dhe rritjes së kapitalit të kompanisë me anë të fitimeve të mbajtura:
Shpërndarja e fitimit (Dividendë)
Kjo ndodh kur kompania vendos t’i paguajë pronarët e saj nga fitimi i realizuar. Paratë dalin nga llogaritë e kompanisë dhe kalojnë në xhepat e aksionerëve. Rezultati? Pasuria e kompanisë pakësohet për aq sa u pagua jashtë, kurse pronarët individualisht pasurohen. Shpërndarja e fitimit shkakton detyrimin tatimor 8% menjëherë. Përveç kësaj, pas shpërndarjes, kapitali aksioner i kompanisë mbetet i pandryshuar, por rezervat dhe fitimet e mbajtura në bilanc ulen (pasi u përdorën për pagesën e dividendëve). Shpërndarja e fitimit është mënyra si pronarët korrin përfitimet e investimit të tyre, por vjen me koston tatimore të momentit dhe redukton asetet e kompanisë.
Rritja e kapitalit me fitimet e kompanisë
Kjo ndodh kur kompania vendos që fitimin e realizuar të mos e ndajë si dividend, por ta kapitalizojë atë. Praktikisht, fitimi i mbajtur konvertohet në kapital aksioner shtesë (p.sh. duke rritur vlerën nominale të aksioneve ekzistuese ose duke emetuar aksione të reja proporcionalisht tek ortakët aktualë). Paratë nuk dalin jashtë kompanisë, thjesht kalojnë nga llogaria e fitimeve të mbajtura te llogaria e kapitalit aksioner në bilanc. Rezultati? Kapitali i kompanisë rritet, duke e bërë financiarisht më të fuqishme, ndërsa pronarët nuk marrin para në dorë në atë moment (thjesht rritet pjesa e tyre në kapitalin e shoqërisë). Nuk paguhet tatim dividend në këtë proces, sepse ligjërisht nuk kemi një shpërndarje të të ardhurave tek pronari – nuk ka “të ardhur personale” për t’u tatruar, thjesht një rialokim brenda kompanisë.
Cila është më e favorshme? Varet nga rrethanat. Shpërndarja e fitimit u jep pronarëve përfitim të menjëhershëm monetar, gjë që është e rëndësishme sidomos kur pronarët kanë nevojë për likuiditet ose duan të gëzojnë frytet e fitimit. Nga ana tjetër, rritja e kapitalit forcon kompaninë dhe shton vlerën e investimit tuaj në letër, megjithëse ju nuk merrni cash në dorë menjëherë. Shpesh bizneset familjare dhe SME-të zgjedhin një qasje të balancuar: një pjesë të fitimit e shpërndajnë si dividend për të shpërblyer pronarët, dhe një pjesë e lënë në kompani (si fitim i mbartur ose kapital i rritur) për të financuar rritjen e mëtejshme.
Planifikimi i fitimit në kompani: Këshilla për bizneset
Në fund të ditës, çështja kryesore për pronarët e bizneseve është planifikimi i fitimit në kompani në mënyrën më efikase. Disa këshilla praktike në këtë drejtim:
Analizoni nevojat tuaja financiare personale krahasuar me ato të biznesit
Nëse kompania juaj ka nevojë për kapital për t’u rritur, mund të ketë kuptim të lini një pjesë të mirë të fitimit brenda për investime. Nëse, përkundrazi, ju duhen fonde për shpenzime personale apo diversifikim investimesh, planifikoni shpërndarjen e një dividenti duke marrë parasysh edhe tatimin 8% si kosto.
Shmangni shpërndarjet ad-hoc pa strategji
Është e këshillueshme të mos “zhvatni” fitimin e biznesit sa herë ka para në llogari. Vendosni një politikë dividendësh të qartë – p.sh. një herë në vit pas mbylljes së bilancit, ose një përqindje fikse e fitimit që do të shpërndahet. Kjo siguron që biznesi të mos mbetet pa likuiditet dhe ju të keni parashikuar edhe detyrimet tatimore përkatëse.
Konsideroni alternativat e kompensimit
Në vend që të nxirrni gjithë përfitimin në formë dividendi, ndoshta mund të merrni një pagë apo bonus si administrator (që tatohet me skemën e tatimit mbi pagat) dhe pjesën tjetër ta lini si fitim të mbajtur. Ndonjëherë, kjo mund të rezultojë më efikase në tatim, sidomos për shuma më të vogla, pasi pagat deri në një farë niveli kanë tatim relativisht të ulët. Gjithsesi, kujdes me abuzimet – çdo pagesë duhet të pasqyrojë një rol real pune për kompaninë.
Dokumentoni çdo vendim
Çdo vendim për shpërndarje fitimi apo mbajtje të tij duhet të dokumentohet zyrtarisht (procesverbalet e mbledhjeve, vendimet e ortakëve, etj.). Kjo ju mbron ligjërisht dhe ju bën gati në rast kontrolli. Gjithashtu, mbani shënime për çdo tatim të paguar, në mënyrë që kur të bëni planifikimin vjetor, të llogaritni saktë detyrimet dhe të shmangni surprizat.
Kërkoni këshillë profesionale
Planifikimi fiskal është një fushë komplekse që lidhet me shumë aspekte (tatimi i fitimit, tatimi mbi dividendin, TVSH, kontributet shoqërore në rast pagash, etj.). Një ekonomist i mirë ose një konsulent fiskal mund t’ju ndihmojë të hartoni një strategji që minimizon barrën tatimore brenda kuadrit ligjor. Për shembull, ju këshillon nëse është më leverdi të riinvestoni për momentin apo të shpërndani fitim, si dhe ju informon mbi çdo ndryshim ligjor të fundit që mund t’ju ndikojë.
Me pak fjalë, çdo biznes duhet ta planifikojë me kujdes destinacionin e fitimit të tij. Tatimi mbi dividendin prej 8% është i ulët krahasuar me shumë vende të tjera, por gjithsesi përbën një kosto që duhet optimizuar përmes planifikimit. Duke qenë të vetëdijshëm për rregullat e lojës dhe duke marrë masa paraprake, ju mund të siguroni që kompania juaj të rritet në mënyrë të qëndrueshme, ndërkohë që edhe pronarët marrin shpërblimin e merituar nga puna e tyre.
Konkluzion
Tatimi mbi dividendët dhe shpërndarja e fitimeve janë tema që çdo sipërmarrës serioz në Shqipëri duhet t’i ketë të qarta. Duke kuptuar normat tatimore, procedurat e deklarimit dhe opsionet strategjike si riinvestimi, ju mund të merrni vendime më të mira për biznesin tuaj. Mos harroni se qëndrimi brenda kuadrit ligjor është mënyra më e mirë për të shmangur problemet – tatimet mund të optimizohen, por nuk duhen shmangur në mënyrë të paligjshme.
Nëse keni nevojë për asistencë të mëtejshme mbi planifikimin e fitimit në kompani apo keni pyetje specifike si të veproni me shpërndarjen e dividendëve, jemi këtu për t’ju ndihmuar.
Na kontaktoni për një konsultë profesionale me ekspertët tanë – së bashku do të strukturojmë shpërndarjen tuaj të fitimit në mënyrën më të favorshme dhe konform ligjit.