Hyrje
Bordi i Mbikëqyrjes Publike (BMP) ka miratuar një rregullore të re për kontrollin e cilësisë në auditimin ligjor, e cila zëvendëson rregulloren ekzistuese të vitit 2018. Kjo rregullore e re (Vendimi nr. 44, datë 30.9.2025) përcakton procedurat e reja dhe mënyrën e funksionimit të sistemit të sigurimit të cilësisë për audituesit ligjorë (auditorët statutorë) dhe shoqëritë e auditimit në Shqipëri. Ndryshimet synojnë të forcojnë cilësinë e auditimeve, të rrisin transparencën dhe të mbrojnë më mirë interesin publik nëpërmjet standardeve më të larta profesionale.
Në këtë blog sqarojmë çfarë po ndodh me këtë rregullore të re, çfarë ndryshon në thelb krahasuar me kuadrin e mëparshëm dhe pse janë bërë këto ndryshime. Informacioni është paraqitur në mënyrë të kuptueshme si për publikun dhe klientët (bizneset që i nënshtrohen auditimit ligjor), ashtu edhe si një guidë praktike për audituesit ligjorë dhe profesionistët e tjerë të fushës.
Pse u miratua rregullorja e re?
Harmonizim me standardet evropiane
Rregullorja e re vjen si pjesë e reformave ligjore për afrim me praktikat më të mira ndërkombëtare dhe acquis të BE-së. Gjatë vitit 2024, u miratuan ndryshime në Ligjin “Për auditimin ligjor…” me synim përmirësimin e kornizës ligjore dhe rritjen e cilësisë së raportimit financiar. Këto ndryshime ligjore kërkuan edhe përditësimin e rregulloreve nënligjore, në mënyrë që kuadri rregullator shqiptar të reflektojë direktivat e BE-së mbi auditimin. Si rezultat, rregullorja e re e BMP-së plotëson detyrimet e reja ligjore dhe adreson rekomandimet e progres-raporteve të BE-së për këtë sektor.
Rritja e cilësisë dhe transparencës
Qëllimi kryesor i rregullores së re është rritja e besimit të publikut tek auditimet përmes forcimit të mekanizmave të kontrollit të cilësisë. Ministria e Financave ka theksuar se ndryshimet synojnë jo vetëm rritjen e cilësisë së raportimit financiar, transparencës dhe llogaridhënies, por edhe përmirësimin e monitorimit të audituesve ligjorë. Rregullorja e re vendos rregulla më të qarta dhe më strikte për procesin e kontrollit të cilësisë, duke saktësuar rolet dhe përgjegjësitë e institucioneve rregullatore dhe duke siguruar zbatueshmëri më të fortë të standardeve të auditimit. Kjo do të thotë që audituesit dhe firmat audituese do të jenë nën një mbikëqyrje më të rreptë dhe të strukturuar, gjë që pritet të përkthehet në auditime më cilësore për bizneset dhe publikun.
Zhvillime të reja në profesion
Rregullorja adreson ndryshimet e fundit në profesionin e auditimit, si p.sh. futjen e angazhimeve për sigurimin e raporteve të qëndrueshmërisë (ESG). Ligji i auditimit i ndryshuar së fundmi ka futur detyrimin që audituesit ligjorë të ofrojnë edhe shërbime sigurie (assurance) mbi raportimin e qëndrueshmërisë për kompanitë ku aplikohet. Rregullorja e re e BMP-së pasqyron këtë zhvillim duke zgjeruar fushën e kontrollit të cilësisë edhe mbi këto angazhime të reja, krahas auditimeve financiare tradicionale. Po ashtu, në nivel ndërkombëtar kanë hyrë në fuqi standarde të reja të menaxhimit të cilësisë (si ISQM 1 & 2) që kërkojnë ndryshime në mënyrën si organizohen sistemet e kontrollit të cilësisë brenda firmave audituese. Rregullorja e re siguron që praktikat në Shqipëri të jenë në përputhje me këto standarde bashkëkohore.
Ndryshimet kryesore në rregulloren e re
Rregullorja e re përmban një sërë risish dhe përmirësimesh thelbësore krahasuar me aktin paraardhës të vitit 2018. Më poshtë janë pikat kyçe që duhet të dini:
Sistem i brendshëm i cilësisë (ISQM)
Çdo auditues ligjor dhe shoqëri audituese është e detyruar të krijojë dhe funksionalizojë një sistem të brendshëm për sigurimin e cilësisë së auditimit, në përputhje me kërkesat e ligjit dhe standardet ndërkombëtare të menaxhimit të cilësisë. Kjo nënkupton që firmat e auditimit duhet të kenë politika e procedura të shkruara për kontrollin e cilësisë, duke zbatuar standardet e reja globale (p.sh. për vlerësimin e rrezikut, rishikimin e angazhimeve etj.). Ky ishte një aspekt që theksohej më pak në rregulloren e vjetër, por tani merr vëmendje qendrore.
Zgjerimi i fushës së kontrollit (përfshirë raportimin e qëndrueshmërisë)
BMP-ja do të mbikëqyrë jo vetëm cilësinë e auditimeve ligjore të pasqyrave financiare, por edhe angazhimet e dhënies së sigurisë për raportet e qëndrueshmërisë (sustainability), kur ato janë të zbatueshme. Kjo është një risi madhore, pasi adreson informacionin jo-financiar (ambiental, social, qeverisja) që po bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm për investitorët. Audituesit që ofrojnë shërbime assurance mbi raportet e qëndrueshmërisë do t’i nënshtrohen standardeve të njëjta të larta cilësie dhe mbikëqyrjeje si për auditimet financiare.
Rregulla më strikte për pavarësinë dhe etikën
Rregullorja detajon kërkesat për respektimin e kodit të etikës dhe ruajtjen e pavarësisë së audituesit në çdo angazhim. Audituesit ligjorë, përpara se të pranojnë ose të vijojnë një angazhim auditimi, duhet të vlerësojnë zyrtarisht pavarësinë e tyre – duke identifikuar çdo kërcënim të mundshëm ndaj pavarësisë dhe masat mbrojtëse përkatëse. Po ashtu, ndalohet ofrimi i shërbimeve jo-audituese të caktuara tek klientët e auditimit, sipas parimeve të përcaktuara në ligj dhe kodin e etikës. Këto kërkesa ishin pjesë e rregullave ekzistuese, por tani përforcohen dhe specifikohen në rregullore me më shumë detaje, në zbatim të ndryshimeve ligjore dhe rregullores së BE-së.
Procedura të reja për pranimin e klientëve dhe planifikimin
Rregullorja e re sanksionon disa kërkesa bazë para-pranimit të një angazhimi auditimi. Përveç vlerësimit të pavarësisë, audituesi duhet të sigurohet që ka stafin e kualifikuar, kohën dhe burimet e nevojshme për ta kryer auditimin në mënyrë cilësore, dhe se partneri kryesor i auditimit është i regjistruar në regjistrin publik (i licencuar). Kjo do të formalizojë praktikën që auditorët të mos marrin punë përtej kapaciteteve të tyre, duke parandaluar potencialisht auditimet me cilësi të ulët për shkak mbingarkese ose mungesë eksperience.
Detyrim për ndryshimin e audituesit – transferimi i informacionit
Një risi shumë e rëndësishme është vendosja e detyrimit ligjor që kur një auditues ligjor ose firmë auditimi zëvendësohet nga një tjetër përpara përfundimit të angazhimit, audituesi paraardhës duhet t’i japë pasardhësit akses në të gjithë informacionin përkatës të mbledhur gjatë auditimit deri në atë pikë. Me fjalë të thjeshta, nëse një kompani ndërpret kontratën me auditorin dhe angazhon një auditor tjetër gjatë procesit, auditori i parë është i obliguar të ndajë me pasuesin dosjen dhe dokumentacionin e punës për atë klient. Kjo rregull shmang “nisjen nga e para” të auditimit dhe siguron vijimësinë e procesit pa cenuar cilësinë. Për bizneset, kjo do të thotë një proces tranzicioni më i lehtë kur ndryshojnë auditorin; për vetë auditorët, rrit përgjegjësinë për dokumentimin e plotë e korrekt të punës së kryer.
Përmbajtja e raportit të auditimit dhe raportit të sigurisë
Rregullorja e re përcakton rregulla të posaçme mbi përmbajtjen e raporteve që lëshon auditori. Këtu përfshihen si raportet e auditimit financiar (individual dhe konsoliduar), ashtu edhe raportet e dhënies së sigurisë për raportet e qëndrueshmërisë. Synimi është që këto raporte të jenë sa më informuese dhe në linjë me standardet ndërkombëtare të auditimit dhe sigurimit. Për shembull, mund të pritet që raporti i auditimit të përmbajë të gjitha elementet e kërkuara nga standardet ISA (si përshkrimi i përgjegjësive, opinionet, çështjet kryesore të auditimit për subjektet e interesit publik, etj.), ndërsa në rastin e raporteve të sigurisë për ESG të pasqyrohen qartë niveli i sigurisë së dhënë (p.sh. opinion me siguri të kufizuar apo të arsyeshme) dhe kriteret e përdorura. Kjo transparencë e shtuar u jep palëve të interesit (investitorëve, kreditorëve, publikut) më shumë besim dhe kuptueshmëri mbi çfarë ka bërë auditori.
Komunikimi me komitetin e auditimit
Një tjetër aspekt i rregullores është vendosja e rregullave të detajuara për raportimin e auditorit në Komitetin e Auditimit të njësive ekonomike ku ekziston një i tillë. Auditorët tani kanë të formalizuar detyrimin që t’i komunikojnë komitetit të auditimit (për shoqëritë e interesit publik) gjetjet kryesore, dobësitë e kontrollit të brendshëm, çështjet e pavarësisë, etj. Kjo përmirëson qeverisjen korporative, pasi komitetet e auditimit informohen më mirë mbi cilësinë e auditimit dhe çështjet e hasura gjatë procesit.
Kontrolle pasuese dhe rivlerësim
BMP-ja do të zbatojë kontrolle pasuese (follow-up) pas inspektimeve të cilësisë te audituesit. Kjo do të thotë se pasi një firmë audituese të jetë kontrolluar dhe të ketë marrë raportin me rekomandime, BMP-ja mund të rikthehet për të verifikuar zbatimin e atyre rekomandimeve brenda afateve të caktuara. Në bazë të rezultateve të kontrollit pasues, BMP ka të drejtë të rishikojë vlerësimin e cilësisë për auditorin ose firmën. Praktikisht, nëse një auditor nuk ka realizuar përmirësimet e kërkuara, nota ose klasifikimi i tij i cilësisë mund të ulet, ose mund të merren masa të tjera. Kjo nxit një cikël përmirësimi të vazhdueshëm, sepse audituesit do të kenë motivim të fortë të adresojnë në kohë çdo mangësi të evidentuar.
Ndryshime dhe detaje të tjera teknike përfshijnë gjithashtu kufizimet e delegimit të detyrave nga BMP – p.sh. BMP nuk mund të delegojë vendimmarrjen për kontrollet e cilësisë apo masat disiplinore pa vendim të vet, si dhe përmirësime në sistemin e sanksioneve, por për qëllime praktike fokusohemi te pikat kryesore më sipër
Si ndikon kjo rregullore te kompanitë dhe klientët?
Për kompanitë e audituara, sidomos ato që janë njësi me interes publik (p.sh. banka, kompani të listuara, institucione financiare, ndërmarrje të mëdha), rregullorja e re pritet të ketë ndikim pozitiv në sigurimin e një auditimi me cilësi më të lartë. Ja çfarë do të thotë kjo në praktikë për bizneset:
Auditime më cilësore dhe më të besueshme
Me rregullat e reja, auditorët tuaj do të ndjekin procedura më rigoroze për kontrollin e cilësisë – si brenda firmës së tyre, ashtu edhe nga inspektimet e BMP-së. Kjo pritet të ndikojë që raportet e auditimit të jenë më të besueshme. Si rezultat, palët e treta që lexojnë pasqyrat tuaja financiare (investitorë, banka, rregullatorë) do kenë më shumë besim tek to, duke ulur koston e pasigurisë financiare.
Më shumë fokus te përputhshmëria dhe etika
Auditori juaj do të investigojë me kujdes çdo konflikt interesi apo shërbim tjetër që mund të cenojë pavarësinë. Kjo mund të nënkuptojë që kompanisë tuaj mund t’i kërkohet informacion shtesë gjatë pranimit të auditimit (p.sh. lista e shërbimeve të tjera konsulente që merrni nga audituesi, për të siguruar se nuk ka shkelje të kufizimeve). Gjithashtu, nëse gjatë auditimit zbulohen parregullsi apo shkeljenë kompaninë tuaj, rregullorja detyron auditorin t’i trajtojë ato me seriozitetin e duhur. Kjo rrit ndërgjegjësimin e menaxhmentit për të korrigjuar probleme si dobësi kontrollesh të brendshme, shkelje ligjore, etj., pasi dihet që edhe BMP mund të kërkojë llogari mbi këto çështje.
Raport auditimi më informativ
Ju si kompani do të merrni një raport auditimi të përmirësuar në fund të procesit. Për shembull, nëse jeni shoqëri e madhe, raporti i auditimit do të përfshijë gjerësisht çështjet kryesore të auditimit, trajtimin e çështjeve të qëndrueshmërisë (nëse aplikohet assurance për to) dhe deklarime mbi pavarësinë e auditorit, në përputhje me kërkesat e reja. Këto informacione i bëjnë raportet financiare dhe jo-financiare të kompanisë suaj më transparente. Investitorët dhe publiku do të kuptojnë më mirë çfarë është vlerësuar dhe garantuar nga auditori.
Kalimi te auditorë të rinj bëhet më i lehtë
Nëse për ndonjë arsye vendosni të ndërroni auditorin gjatë procesit (ndodh rrallë, por jo e pamundur), rregullorja ju mbron që puna e bërë të mos humbasë. Auditori i vjetër detyrohet të ndajë gjithë dokumentacionin me auditorin e ri, kështu që kompania juaj nuk do të duhet të ripërsërisë nga fillimi çdo gjë. Kjo kursen kohë dhe kosto, duke siguruar një tranzicion të rregullt dhe pa rrezik për cilësinë e auditimit.
Përgatituni për auditimin e raporteve të qëndrueshmërisë
Nëse jeni një kompani e madhe që në të ardhmen do të raportoni mbi qëndrueshmërinë (ambientin, çështjet sociale, qeverisjen), dijeni se nga viti 2026–2027 pritet të fillojë zbatimi i këtyre kërkesave edhe në Shqipëri, dhe deri në fund të vitit 2028 BMP do të ketë ngritur mekanizmat për kontrollin e cilësisë edhe mbi këto angazhime. Kjo do të thotë që, kur të vijë koha, raporti juaj i qëndrueshmërisë do t’i nënshtrohet një sigurimi (assurance) nga auditorë të licencuar dhe mbikëqyrur nga BMP, ashtu siç ndodh me pasqyrat financiare. Për ju si biznes, kjo është një shtysë për t’u përgatitur herët: të siguroni sisteme të mbledhjes së të dhënave ESG dhe procese raportimi të besueshme, pasi edhe ato do të vlerësohen me kujdes nga auditorët e jashtëm.
Në përgjithësi, për bizneset e ndershme dhe transparente, këto ndryshime sjellin vlerë të shtuar, sepse rrisin cilësinë e shërbimit të auditimit që ju merrni. Një auditim më cilësor mund të zbulojë dobësi ose gabime që ju mund t’i korrigjoni, dhe jep siguri më të madhe tek partnerët tuaj se informacionet financiare (dhe së shpejti edhe ato të qëndrueshmërisë) janë të sakta. Sigurisht, duhet të kini parasysh që auditorët mund të bëhen disi më kërkues dhe proceduralë në punën e tyre (p.sh. mund të kërkojnë dokumentacion shtesë, të bëjnë më shumë pyetje, apo të kalojnë më shumë kohë në testime), por kjo bëhet për të përmbushur standardet e reja dhe është në interesin afatgjatë të kompanisë suaj.
Çfarë duhet të kenë parasysh audituesit ligjorë?
Rregullorja e re prek drejtpërdrejt audituesit ligjorë dhe firmat e auditimit, duke u imponuar kërkesa shtesë dhe duke ndryshuar mënyrën si planifikojnë e dokumentojnë punën. Disa pika kyçe për profesionistët:
Implementimi i sistemit të ri të cilësisë
Audituesit dhe sidomos firmat e mëdha duhet të rishikojnë manualet e tyre të cilësisë në përputhje me rregulloren e re. Kërkohet ngritja e një sistemi të brendshëm të menaxhimit të cilësisë që plotëson nenet e ligjit dhe standardet ndërkombëtare. Në praktikë, kjo nënkupton p.sh. hartimin e politikave të reja për kontrollin e cilësisë, emërimin e personave përgjegjës për monitorimin e sistemit, kryerjen e risk assessment-it vjetor për cilësinë e auditimeve në firmë, etj. Firmat do të duhet të demonstrojnë para BMP-së se ky sistem funksionon (mundësisht me evidenca se po zbatohen ISQM 1 dhe ISQM 2).
Dokumentimi i pavarësisë dhe pranimit të klientit
Duhet shtuar vëmendja tek dokumentet e pranimit të klientit (engagement acceptance). Rregullorja kërkon që auditorët të dokumentojnë formalisht vlerësimin e pajtueshmërisë me kërkesat e nenit 33 të ligjit (neni që flet për pavarësinë) dhe nenit 8 të rregullores së re. Kjo përfshin listimin e çdo kërcënimi ndaj pavarësisë dhe masat mbrojtëse të marra. Audituesit do të duhet të mbajnë dosje me checklist-a a formularë specifikë për këtë qëllim, sepse në një inspektim cilësie BMP mund t’i kërkojë provat e këtyre vlerësimeve. Gjithashtu, auditorët duhet të sigurohen që kanë kapacitetet dhe stafin e duhur përpara se të marrin një klient – kjo mund t’i nxisë firmat të specializohen dhe të mos marrin punë jashtë kapacitetit së tyre, për të shmangur probleme në inspektime.
Përditësimi i raporteve të auditimit
Audituesit do të duhet të përshtatin formatin dhe përmbajtjen e raporteve të tyre sipas kërkesave të reja. Për shembull, në raportet e auditimit të pasqyrave financiare vjetore mund të duhet të shtojnë referenca mbi nëse audituesi është i licencuar për sigurimin e raportimit të qëndrueshmërisë (një kërkesë e re ligjore e vitit 2024), ose të japin detaje shtesë sipas ndryshimeve standardeve ISA. Për raportet e assurance të qëndrueshmërisë, auditorët do të hartojnë modele raportesh të reja, duke ndjekur standardet ISAE/ISA për sigurinë e informacionit jo-financiar. Rekomandohet që audituesit të ndjekin udhëzimet e IFAC dhe IEKA (Instituti i Ekspertëve Kontabël të Autorizuar) në lidhje me këto raporte, pasi pritet që IEKA të ofrojë trajnime a modele standarde. Një raport i përgatitur si duhet jo vetëm plotëson detyrimet, por edhe mbron vetë auditorin në rast shqyrtimi nga BMP.
Respektimi i afateve dhe detyrimeve të reja
Sipas dispozitave kalimtare, audituesit duhet t’i kushtojnë vëmendje disa afateve të rëndësishme: (a) Detyrimi i ri për raportim vjetor ndaj BMP-së. Rregullorja duket se parashikon që audituesit të dorëzojnë informacione vjetore (ndoshta deklarimin e klientëve, orëve të edukimit kontinual, ose të ngjashme) – kjo do të fillojë për herë të parë më 30 janar 2026, prandaj audituesit duhet të jenë gati me këto të dhëna në fillim të vitit 2026. (b) Kontrollet e cilësisë në proces: nëse një kontroll cilësie nga BMP ka filluar para hyrjes në fuqi të rregullores së re, ai do të përfundojë sipas rregullores së vjetër nr.7/2018. Kjo do të thotë që për ndonjë inspektim në zhvillim e sipër (nëse ka), auditorët të kenë parasysh ende rregullat e vjetra deri në mbyllje të procesit. (c) Afati për kontrollet e cilësisë së angazhimeve të qëndrueshmërisë: BMP nuk do të inspektojë angazhimet e sigurisë për raportet e qëndrueshmërisë deri pas disa vitesh – konkretisht, këto kontrolle do të zbatohen për periudhat e raportimit të mbyllura më 31.12.2028 e në vijim. Kjo u jep auditorëve një dritare kohore për t’u trajnuar dhe akredituar për këtë fushë të re. Sidoqoftë, auditorët që planifikojnë të ofrojnë shërbime assurance për ESG duhet të fillojnë që tani të familjarizohen me standardet përkatëse (ISAE 3000, standardet e EFRAG për raportimin e qëndrueshmërisë, etj.) dhe të sigurohen se e marrin licencimin e nevojshëmkur të vijë koha (ligji tashmë e ka parashikuar që do të ketë një regjistër apo miratim specifik për auditorët e këtyre raporteve).
Bashkëpunimi me BMP-në dhe IEKA-në
Me rregulloren e re, BMP thekson disa aspekte të mbikëqyrjes publike që nuk delegohen diku tjetër, pra do t’i mbajë vetë nën kontroll p.sh. inspektimet e cilësisë dhe masat disiplinore. Kjo nënkupton një komunikim më të shpeshtë dhe formal me BMP-në. Audituesit duhet të përgjigjen me kujdes ndaj kërkesave të BMP-së, t’u përgjigjen shkresave brenda afateve dhe të mbajnë një qëndrim proaktiv në përmirësimin e çështjeve të ngritura. Nga ana tjetër, roli i IEKA (si organizata profesionale) mbetet i rëndësishëm në trajnimin dhe asistimin e anëtarëve për të zbatuar këto rregulla. Rregullorja zbatohet edhe mbi organizatën profesionale të audituesve ligjorë, që do të thotë se IEKA vetë do të jetë objekt mbikëqyrjeje nga BMP për mënyrën si e menaxhon, fjala vjen, skemën e kontrollit të cilësisë që ajo organizon për anëtarët e vet ose procesin e edukimit të vijueshëm. Audituesit duhet të presin udhëzime nga IEKA lidhur me implementimin praktik të rregullores së re dhe të marrin pjesë në çdo trajnim a seminar që do të organizohet mbi këtë temë.
Në përgjithësi, përgatitja është çelësi. Audituesit që veprojnë në përputhje me standardet ndërkombëtare do t’i mirëpresin këto ndryshime, pasi rregullorja e re thjesht institucionalizon praktikat e mira profesionale. Mund të ketë një rritje të ngarkesës administrative afatshkurtër (p.sh. plotësimi i dokumentacionit shtesë, hartimi i politikave të reja të brendshme), por në afatgjatë kjo konsolidon cilësinë dhe reputacionin e profesionit. Për audituesit që deri tani kanë qenë më pak rigorozë, rregullorja e re përbën një thirrje për të ngritur nivelin – BMP do të monitorojë nga afër, dhe mospërmbushja e kërkesave të reja mund të sjellë penalitete apo masa disiplinore.
Hyrja në fuqi dhe hapat në vazhdim
Rregullorja e re ende nuk ka hyrë formalisht në fuqi në momentin e publikimit të këtij blogu. Sipas vendimit të BMP-së, akti hyn në fuqi pas botimit në Fletoren Zyrtare. Kjo pritet të ndodhë së shpejti, duke qenë se vendimi është marrë më 30 shtator 2025. Pas botimit zyrtar, të gjitha dispozitat e reja do të jenë ligjërisht të zbatueshme.
Si përmbledhje, këto janë pikat kohore kryesore që duhen mbajtur parasysh:
30.09.2025
Data e miratimit të rregullores nga BMP (Vendim nr. 44, 2025). Që nga kjo datë, rregullorja e vjetër e vitit 2018 konsiderohet e shfuqizuar (me efekt nga hyrja në fuqi e së resë).
Botimi në Fletoren Zyrtare (pritshmëri: Tetor 2025)
Rregullorja e re merr fuqi ligjore brenda 15 ditëve pas botimit zyrtar. Firmat e auditimit duhet, pra, të fillojnë menjëherë përshtatjen me kërkesat e saj, pasi inspektimet e BMP-së në vijim do të zhvillohen mbi bazën e këtij akti.
Janar 2026
Dorëzimi i parë i informacionit vjetor nga audituesit në BMP (më 30 Janar 2026) sipas detyrimit të ri. Audituesit do të raportojnë ndoshta të dhëna për vitin 2025 (kjo mbetet të saktësohet me udhëzim përkatës, por data është në rregullore).
2026–2027
Audituesit dhe firmat audituese vijojnë ofrimin e shërbimeve të sigurimit për raportet e qëndrueshmërisë (për ato kompani që zgjedhin ose detyrohen nga grupet ndërkombëtare), por BMP-ja nuk do t’i inspektojë ende këto angazhime deri pas 2028. Ky është momenti për t’u bërë gati: të trajnohen njerëz, të përvetësohen standardet ESG, dhe të zhvillohen metodologjitë e brendshme për këto shërbime.
Pas vitit 2028
BMP do të zgjerojë zyrtarisht inspektimet e saj të cilësisë edhe tek angazhimet e sigurisë për qëndrueshmërinë, duke nisur me raportet e vitit financiar 2028 e në vazhdim. Kjo përkon me pritshmërinë se raportimi i qëndrueshmërisë do të jetë bërë i detyrueshëm edhe në Shqipëri (ndoshta fillimisht për kompanitë e interesit publik më të mëdha, në linjë me direktivat e BE). Nga ky moment, auditorët do të kenë dy fusha kryesore nën mbikëqyrje: auditimet financiare dhe sigurimet jo-financiare.
Përveç vetë rregullores, pritet që BMP të lëshojë udhëzime apo manuale për zbatimin praktik. Gjithashtu, IEKA dhe organizma të tjerë mund të nxjerrin guidelines për anëtarët e vet lidhur me plotësimin e kërkesave (sidomos për sistemet e cilësisë dhe formatet e reja të raporteve). Audituesit dhe firmat duhet të qëndrojnë vigjilentë ndaj këtyre njoftimeve.
Nga ana tjetër, kompanitë e audituara do të përfitojnë duke u informuar edhe ato: një ide e mirë do të ishte që drejtuesit financiarë (CFO) ose anëtarët e komiteteve të auditimit të lexojnë përmbledhjen e rregullores për të kuptuar çfarë të presin nga auditorët e tyre. Disa kompani mund të duhet të përditësojnë marrëveshjet e angazhimit (engagement letters) me auditorët për t’i përshtatur me termat e rinj (p.sh. mund të shtohet klauzola e ndarjes së informacionit në rast ndërprerjeje kontrate, etj.).
Përfundim
Rregullorja e re e BMP-së për kontrollin e cilësisë shënon një hap të rëndësishëm drejt forcimit të infrastrukturës së auditimit në Shqipëri. Duke përmbledhur, ajo përmirëson kuadrin ekzistues duke sjellë rregulla më të qarta, zgjeron fushën e mbikëqyrjes mbi fusha të reja si auditimi i qëndrueshmërisë, dhe rrit kërkesat profesionale ndaj audituesve për të ruajtur pavarësinë, për të menaxhuar cilësinë e punës së tyre dhe për të komunikuar më mirë me interespalët. Këto ndryshime janë përgjigje direkte ndaj zhvillimeve ligjore dhe tregtare – nga njëra anë, përafrimi me standardet e BE-së dhe nga ana tjetër evolucioni i vetë profesionit të auditimit në një botë me kërkesa gjithnjë e më komplekse.
Për bizneset dhe publikun, ky zhvillim duhet pritur pozitivisht: auditimet më cilësore dhe të mbikëqyrura rreptësisht do të thonë llogari më të sakta, transparencë më e madhe financiare dhe një nivel më i lartë sigurie në treg. Për audituesit, rregullorja pa dyshim sjell sfida në implementim, por në thelb i ndihmon ata të përmirësojnë praktikat e tyre, të rrisin cilësinë dhe të jenë në një nivel me kolegët e tyre në Europë.
Si çdo ndryshim i rëndësishëm rregullator, suksesi i kësaj rregulloreje varet nga zbatimi. Në muajt dhe vitet në vijim, do të shohim BMP-në duke e zbatuar në terren – me inspektime, raporte vlerësimi dhe (nëse duhet) masa disiplinore. Gjithashtu, do të shohim auditorët që adoptojnë politikat e reja të cilësisë dhe bizneset që përfitojnë nga një auditim më i strukturuar.
Në përfundim, mesazhi kryesor është: cilësia në auditim po fuqizohet. Rregullorja e re garanton që kontrollet e cilësisë nuk janë thjesht një formalitet, por një proces i mirëfilltë që sjell vlerë për ekonominë. Të gjithë aktorët – auditues, kompani, rregullatorë dhe publik – kanë interesa të përbashkëta në rritjen e besueshmërisë së raportimit financiar. Kjo iniciativë e re nga Bordi i Mbikëqyrjes Publike është një hap konkret në këtë drejtim, duke konsoliduar besimin në profesionin e auditimit dhe në informacionin financiar e jo-financiar që i ofrohet publikut.
Shkarko