Shumë sipërmarrës nisin biznesin e tyre me ëndrrën për të qenë të pavarur dhe për të punuar për veten. Por, sipas Michael Gerber në librin e tij të famshëm “E-Myth Revisited”, shumica e këtyre bizneseve dështojnë sepse sipërmarrësit i afrohen biznesit me mendësinë e gabuar. Në vend që të sillen si pronarë dhe drejtues, ata mbeten të ngecur në rolin e teknikëve – të aftë në një zanat, por pa aftësitë e duhura për të menaxhuar dhe zhvilluar një biznes të qëndrueshëm.
Në këtë artikull, do të eksplorojmë idetë kryesore të Gerber dhe mënyrën se si ato mund të zbatohen në realitetin shqiptar. Do të shohim pse është thelbësore të ndryshojmë mënyrën si e shohim sipërmarrjen dhe si të ndërtojmë një biznes që funksionon si një sistem, dhe jo vetëm si rezultat i përpjekjeve personale të pronarit.
Pse mendësia e “Teknikut” është e gabuar?
Sipas Gerber, shumica e bizneseve të vogla lindin nga ajo që ai e quan “Iluzioni i Sipërmarrësit”. Një teknik i aftë – një mjeshtër pastiçerie, një mekanik i shkëlqyer ose një parukier me emër – vendos të hapë biznesin e tij sepse është shumë i mirë në zanatin e tij. Por kjo është një kurth.
Të qenit mjeshtër nuk të bën automatikisht sipërmarës të suksesshëm.
Një teknik i aftë shpesh mendon se “duhet të bëj gjithçka vetë”. Ai nuk delegon, nuk organizon dhe nuk krijon sisteme. Fokusimi tek çfarë duhet bërë sot (produkti apo shërbimi) e pengon të mendojë për të ardhmen e biznesit. Me kalimin e kohës, biznesi nuk rritet dhe pronari “djeg” veten nga puna e tepërt.
Shembull nga realiteti shqiptar
Një teknik i zoti në zanatin e tij hap një biznes servisi makinash. Ai fillon me klientë besnikë që kërkojnë punën e tij specifike. Por, ai përballon gjithçka vetë: riparimin, menaxhimin e klientëve, financat dhe porositë për pjesët. Si pasojë, klientët fillojnë të pakësohen sepse ai nuk arrin të trajtojë gjithëkënd. Kostoja e mosmenaxhimit rritet, duke e shtyrë biznesin drejt falimentimit.
Zgjidhja sipas Michael Gerber: Ndërtoni një biznes, jo një vend pune
Një nga idetë kryesore të Gerber është që një biznes duhet të funksionojë si një sistem, jo si një vend pune ku pronari bën gjithçka.
Ky sistem duhet të jetë aq i organizuar dhe funksional sa të mund të operojë edhe pa praninë e pronarit.
Krijimi i sistemeve dhe proceseve
Dokumentoni të gjitha proceset e biznesit tuaj: nga shërbimi i klientit deri te menaxhimi i financave. Për shembull, nëse keni një restorant, shkruani një manual për recetat, shërbimin e klientit dhe menaxhimin e rezervimeve. Kjo e bën më të lehtë trajnimin e stafit të ri dhe krijon një standard të qëndrueshëm cilësie.
Delegimi i detyrave
Angazhoni staf dhe delegoni detyra. Mos u fokusoni vetëm tek “bërja” e punës, por te trajnimi i një ekipi që mund ta kryejë atë për ju. Nëse keni një servis makinash, për shembull, punësoni një punonjës që merret me riparimet dhe fokusohuni te strategjia për të tërhequr klientë të rinj.
Mendësia e “Sipërmarresit”
Kaloni nga mendësia e një tekniku në mendësinë e një drejtuesi që zhvillon strategji dhe planifikon për të ardhmen. Pyetni veten: “Si mund ta bëj biznesin tim të rritet pa qenë gjithmonë aty fizikisht?”
Zhvillimi i biznesit dhe rëndësia e dokumentimit
Një tjetër ide kyçe nga Gerber është rëndësia e zhvillimit të vazhdueshëm të biznesit. Ai thekson se një biznes i qëndrueshëm nuk ndalet kurrë së përmirësuari dhe përshtatur me tregun.
Proceset e biznesit duhet të jenë të dokumentuara qartë, nga A te Z. Dokumentimi krijon standarde të punës dhe bën të mundur që biznesi të funksionojë pa ndërhyrje të vazhdueshme të pronarit. Ndërkohë, një fokus i qëndrueshëm te klienti garanton përvoja të cilësisë së lartë dhe konsistencë në shërbim.
Përshtatja e ideve të Gerber në Shqipëri
Në realitetin shqiptar, shumica e bizneseve të vogla dhe të mesme janë ende shumë të varura nga prania dhe puna e pronarit. Sipërmarrësit duhet të investojnë në teknologji që ndihmojnë në menaxhimin e biznesit, si programe për kontabilitet dhe menaxhim stoqesh. Trajnimi i stafit për të marrë përsipër detyra kyçe është jetik për suksesin afatgjatë.
Gjithashtu, zbatimi i strategjive efektive të marketingut dhe shitjeve mund të ndihmojë në tërheqjen e klientëve të rinj pa pasur nevojë për ndërhyrje të përditshme nga pronari.
Statistika shqetësuese për bizneset e vogla në Shqipëri
- 40% e bizneseve të vogla mbyllen brenda 3 viteve të para.
- Arsyet kryesore janë:
- Menaxhim i dobët financiar.
- Mungesa e strategjisë së rritjes.
- Fokusimi vetëm te operacionet e përditshme, jo te zhvillimi afatgjatë.
Pse idetë e Gerber janë kaq të rëndësishme?
Idetë e Gerber na mësojnë të shohim biznesin jo si një punë, por si një sistem që krijon vlerë. Ato ndihmojnë në largimin nga kurthi i “teknikut” dhe na mësojnë të mendojmë si liderë. Krijojnë mundësi për rritje dhe sukses afatgjatë. Nëse doni që biznesi juaj të mos jetë vetëm një vend pune për ju, por një makineri e mirëorganizuar që gjeneron sukses, është koha të përqafoni këto ide.
Shqipëria ka hapësirë për sipërmarrës të zgjuar dhe vizionarë. Mos kini frikë të mendoni ndryshe dhe të krijoni një të ardhme më të mirë për biznesin tuaj.