A është biznesi juaj gati për një kontroll tatimor?
Në realitetin e përditshëm të një sipërmarrjeje në Shqipëri, një ndër situatat më delikate dhe shpeshherë më të frikshme është kur vjen njoftimi për një kontroll tatimor. Për shumë pronarë biznesi, ky moment përjetohet si një tronditje: “A do të gjejnë ndonjë problem? A kemi bërë ndonjë gabim pa dashje? A do të përballemi me gjoba apo penalitete?” Këto pyetje janë të zakonshme, por nëse e kuptojmë procesin dhe përgatitemi për të, kontrolli tatimor mund të jetë një proces i menaxhueshëm dhe madje një mundësi për të përmirësuar funksionimin e brendshëm të biznesit.
Ky blog ju ndihmon të kuptoni më mirë çfarë përfshin një kontroll tatimor në Shqipëri, cilat janë llojet më të zakonshme, si funksionon procedura, cilat janë të drejtat dhe detyrimet tuaja, dhe çfarë mund të bëni sot për të qenë të sigurt kur të vijë momenti.
Llojet kryesore të kontrolleve tatimore që duhet të njihni
Në praktikë, kontrolli tatimor mund të marrë tre forma të ndryshme kryesore, secila me natyrë, objekt dhe ndikim të ndryshëm mbi biznesin tuaj:
Vizita fiskale
Ky është një verifikim i menjëhershëm dhe pa paralajmërim që bëhet në ambientet e biznesit tuaj. Synimi i vizitës është të kontrollojë nëse përdoren pajisjet fiskale (programi i fiskalizimit) në mënyrën e duhur dhe nëse deklarohen punonjësit realë që punojnë në biznes. Inspektorët zakonisht përqendrohen tek elementët e dukshëm: ekzistenca e faturës për çdo shitje, gjendja e kasës, numri i punonjësve dhe prezenca e tyre në vendin e punës. Vizitat fiskale janë të zakonshme në sektorët e shitjes me pakicë, restorante, bare apo shërbime të vogla, ku niveli i informalitetit është i lartë.
Një shkelje e thjeshtë, si mospërdorimi i pajisjes fiskale për një shitje, mund të sjellë gjoba të menjëhershme.
Urdhri i punës
Ndryshe nga vizita fiskale, kjo është një procedurë më e qetë dhe zakonisht zhvillohet pa praninë fizike të inspektorëve në zyrat tuaja. Drejtoria e Tatimeve mund të dërgojë një kërkesë zyrtare për të sqaruar të dhëna specifike që lidhen me deklaratat tuaja tatimore.
Kjo përfshin raste kur ka mospërputhje ndërmjet deklaratave të bizneseve që bashkëpunojnë me njëri-tjetrin, ose kur identifikohen transaksione të pazakonta (p.sh. fatura shumë të mëdha, bashkëpunime me biznese të pezulluara, etj.). Në këtë rast, kërkohen dokumente të mbështetura me prova si kontrata, urdhra pagese, korrespondencë me klientët/furnitorët etj.
Urdhri i punës nuk është kontroll i thelluar, por nëse nuk trajtohet seriozisht, mund të sjellë pasoja më të rënda.
Kontrolli tatimor i thelluar në vend
Ky është procesi më kompleks dhe më i rëndësishëm nga të tre. Njoftimi vjen disa ditë përpara dhe përcakton qartë periudhën që do të kontrollohet, llojin e dokumentacionit që do të shqyrtohet dhe ekipin e kontrollit. Inspektorët vijnë në ambientet e biznesit dhe analizojnë çdo aspekt të deklarimeve tuaja tatimore: TVSH, tatimi mbi fitimin, tatimi mbi të ardhurat personale, lista e pagave, bilanci, lëvizjet në bankë, marrëdhëniet me furnitorë dhe klientë, shpenzimet administrative, kontratat dhe aktet e brendshme.
Ky lloj kontrolli zgjat nga disa ditë deri në disa javë dhe përfundon me një raport paraprak, i cili mund të kundërshtohet. Pas shqyrtimit të kundërshtimeve, lëshohet raporti përfundimtar, që përmban vendimet përfundimtare të Administratës Tatimore dhe çdo detyrim të mundshëm të papaguar.
Të drejtat dhe detyrimet ligjore të bizneseve gjatë kontrollit
Sipas Ligjit Nr. 9920, datë 19.5.2008 “Për Procedurat Tatimore”, i ndryshuar, tatimpaguesit kanë disa të drejta të garantuara, por edhe detyrime të qarta.
Ju keni të drejtë të njoftoheni për çdo kontroll përveç rastit të vizitës fiskale. Njoftimi për kontroll të thelluar duhet të bëhet të paktën 10 ditë para datës së nisjes së kontrollit. Gjatë kontrollit, mund të kërkoni shtyrje për përgatitjen e dokumenteve, të paraqisni shpjegime me shkrim dhe të bëni kundërshtime ndaj raportit paraprak.
Gjithashtu, çdo vendim tatimor i marrë pas kontrollit mund të ankimohet në Drejtorinë e Apelimit Tatimor. Nëse nuk merret një vendim i kënaqshëm, ju keni të drejtën ligjore të drejtoheni në Gjykatë.
Nga ana tjetër, biznesi është i detyruar të ruajë të gjithë dokumentacionin kontabël dhe tatimor për një periudhë 5-vjeçare. Po ashtu, është i detyruar të lejojë inspektorët të ushtrojnë kontrollin pa pengesa, të sigurojë informacion të saktë dhe të përgjigjet brenda afateve ligjore për çdo kërkesë.
Si zhvillohet procesi i kontrollit tatimor në praktikë?
Sapo të merrni njoftimin për një kontroll tatimor të thelluar, duhet të bëni një përgatitje të brendshme serioze. Identifikoni periudhën që do të kontrollohet dhe sigurohuni që të gjitha deklarimet tatimore të jenë të dorëzuara dhe të përputhen me dokumentet mbështetëse.
Inspektorët vijnë në ambientin e biznesit dhe zakonisht fillojnë me një intervistë hyrëse, ku sqarohen qëllimi i kontrollit, dokumentacioni që do të kërkohet dhe afatet. Pastaj, nis faza e shqyrtimit, ku analizohen në detaje transaksionet, pagesat, faturat dhe regjistrat kontabël. Në këtë fazë, mund të kërkohet edhe informacion shtesë.
Pas përfundimit të shqyrtimit, lëshohet raporti paraprak. Ju keni të drejtë të paraqisni kundërshtime të arsyetuara brenda 5 ditëve. Më pas vjen raporti përfundimtar, që mund të përfshijë detyrime të shtuara, penalitete apo kërkesa për pagesa.
Në këtë fazë, nëse nuk jeni dakord me rezultatet, mund të bëni ankim administrativ dhe më pas të ndiqni rrugën gjyqësore.
Shembuj nga përvoja e bizneseve shqiptare
Një biznes i vogël në zonën e plazhit u kontrollua për përdorimin e kasës fiskale. Në momentin e kontrollit nuk kishte lëshuar asnjë faturë për shitjet e mëngjesit. Gjobitet me 100,000 lekë dhe pezullohet për 30 ditë.
Një kompani eksporti mori një urdhër pune për të dhënë shpjegim mbi një transaksion me një partner të jashtëm. U kërkua dokumentacioni i plotë mbi eksportin, kontrata, dokumentet doganore dhe pagesat në bankë.
Një firmë ndërtimi u përball me një kontroll të thelluar për periudhën 2020–2022. U identifikuan shpenzime të padokumentuara në regjistrat kontabël. Pas raportit paraprak, firma paraqiti një kundërshtim të detajuar me kontrata dhe prova shtesë. Administrata pranoi pjesërisht kundërshtimin dhe ul ndjeshëm vlerën e gjobës.
Si të përgatiteni që sot dhe të shmangni surprizat
Nëse doni të flini të qetë edhe nëse nesër vjen një njoftim kontrolli, rekomandohet të merrni disa masa që rrisin sigurinë fiskale të biznesit.
Sigurohuni që kontabiliteti juaj të jetë i përditësuar dhe i dokumentuar. Rishikoni deklaratat tatimore me një kontabilist për të parë nëse ka mospërputhje. Mbani të arkivuara të gjitha faturat, kontratat dhe komunikimet e rëndësishme. Bëni një audit të brendshëm çdo vit për të analizuar rreziqet.
AlProfit Consult, ka ndihmuar dhjetëra biznese që të përballen me sukses me kontrollet tatimore, duke i paraprirë problemeve përmes një pune të organizuar, të përditësuar dhe të orientuar drejt rezultateve konkrete.
Na kontaktoni për të realizuar një analizë paraprake të situatës suaj tatimore dhe për të qenë gjithmonë një hap përpara.