Të hapësh një biznes në Shqipëri kërkon disa hapa themelorë dhe zgjedhje të kujdesshme ligjore. Për këtë qëllim ne kemi përgatitur më poshtë, udhëzuesin e detajuar, në një gjuhë të thjeshtë për sipërmarrësit e vegjël dhe të mesëm. Shpresojmë që ky informacion t’ju vijë sado pak në ndihmë, në hapat fillestare të biznesit tuaj.
Hapat kryesorë për hapjen e biznesit në Shqipëri
Regjistrimi fillestar
Aplikoni për regjistrimin fillestar të biznesit vetëm online, përmes portaleve e-Albania. Institucioni që miraton aplikimin është Qendra Kombëtare e Regjistrimit (QKB). Pas miratimit, do të merrni NIPT-in tuaj (Numri i Identifikimit për Personin Tatimpagues), i cili do t’ju duhet më pas për të gjitha procedurat tatimore.
Llogaria e biznesit në e-Albania
Fillimisht, krijoni dhe aktivizoni llogarinë e biznesit në portalin qeveritar e-Albania. Kjo llogari ju mundëson qasje në të gjitha shërbimet online për regjistrim dhe administrim. Ajo është e veçantë nga llogaria juaj personale – nëse jeni person fizik, regjistrimi bëhet me llogarinë tuaj personale; nëse jeni kompani, me llogarinë e përfaqësuesit ligjor.
Regjistrimi në organet tatimore
Menjëherë pas marrjes së NIPT, aktivizoni llogarinë e tatimeve në platformën e-filing. Kjo llogari elektronike ju mundëson të bëni deklarimet periodike, të shtoni/largoni punonjës, dhe të menaxhoni detyrimet tuaja fiskale. Për të krijuar llogarinë, mjafton të përdorni NIPT dhe fjalëkalimin fillestar “Tatimetemia12”.
Në rastin e qirave
Nëse do të përdorni një ambient të marre me qira, kontratën e qirasë duhet ta ngarkoni elektronikisht tek Tatimet. Ligji kërkon që, nëse pronari i ambientit nuk është i regjistruar, të mbani tatim në burim 15% nga pagesa e qirasë. Edhe nëse ambienti është në pronësi tuaj, rekomandohet ta regjistroni në sistemin e Tatimeve për transparencë.
Hapja e llogarisë bankare
Brenda 20 ditëve nga regjistrimi fillestar, biznesi duhet të hapë një llogari bankare rrjedhëse në emër të tij. Kjo llogari përdoret për të gjitha pagesat dhe arkëtimet e biznesit. Bankat kërkojnë dokumentacion si Extracti historik nga e-Albania, Certifikatën e Regjistrimit (NIPT), dhe dokumente të tjera ligjore. (Këshillohet edhe përdorimi i e-banking për lehtësi në pagesa.)
Fiskalizimi i faturave
Çdo biznes që lëshon e-pranon fatura duhet të ndjekë procesin e fiskalizimit. Fiskalizimi do të thotë përdorimi i sistemit elektronik për faturim; ky proces është tashmë i detyrueshëm. Ai e zëvendëson faturimin fizik me faturim elektronik dhe sjell transparencë në operimet e biznesit.
Të gjithë këta hapa janë thelbësorë për të operuar ligjërisht. Ju mund të gjeni më shumë detaje praktike mbi regjistrimin e bizneseve në faqen përkatëse të regjistrimit të bizneseve në AlProfit Consult.
Lexo edhe: 10 Hapat që duhet të ndjekin bizneset, pas regjistrimit fillestar.
Zgjedhja e formës ligjore
Zgjedhja e formatit ligjor përcakton përgjegjësitë, taksat dhe procedurat që do të duhet të ndiqni. Këtu është një krahasim i thjeshtë midis formave më të zakonshme:
Shoqëri me përgjegjësi të kufizuar (Sh.p.k.)
Kjo formë është e përshtatshme kur biznesin do ta krijojnë dy ose më shumë persona, ose kur ka rreziqe financiare më të mëdha. Shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar nuk e mbajnë pronari përgjegjësinë personale për borxhet e kompanisë, përtej kontributeve në kapital. (Për shembull, në rast falimentimi, ortakët humbin vetëm investimin e tyre fillestar.) Kapitali minimal i sh.p.k-së është shumë i ulët (100 lekë) dhe mund të plotësohet me para ose asete. Kjo formë lejon edhe bashkëpronarë, ndarjen e fitimit sipas kuotave, dhe prezantim më “profesional” para partnerëve të biznesit.
Person Fizik
Kjo është forma më e thjeshtë dhe e përhapur për bizneset individuale të vogla . Një person fizik që regjistrohet si biznes është vetë-punësuar, me procedura ligjore të thjeshtuara. Megjithatë, ai përgjigjet personalisht me gjithë pasurinë e tij për detyrimet e biznesit . Kjo do të thotë që nëse biznesi ka borxhe, kreditorët mund të kërkojnë pagesën nga e gjithë pasuria juaj personale. Ky formë është ideale për sipërmarrësit individualë që nuk presin rritje të madhe dhe nuk dëshirojnë të ndajnë fitimet me bashkësi të tjera.
Termi “freelancer” nuk është një formë ligjore e veçantë; zakonisht freelanceri regjistrohet po si person fizik. Avantazhi kryesor është fleksibiliteti: një freelancer i vogël, për shembull një profesionist që ka xhiro të kufizuar, përfiton nga përfitimet e regimenit të personit fizik.
Forma të tjera ligjore që mund të konsiderohen në raste specifike
Përveç formave më të zakonshme si sh.p.k. dhe personi fizik, ligji shqiptar njeh edhe disa forma të tjera që janë më të specializuara. Ja një përmbledhje e shkurtër:
Shoqëria Aksionere (SHA)
SHA është një formë që përdoret zakonisht për biznese më të mëdha ose që synojnë të tërheqin investitorë të shumtë. Ajo mund të jetë private ose publike dhe ka kërkesa më të larta për kapital (minimumi 3,500,000 lekë për SHA private). Drejtohet nga një bord dhe mund të ketë aksionarë të ndryshëm që zotërojnë aksione. Përdoret kryesisht për banka, kompani sigurimi, dhe biznese që planifikojnë zgjerim të madh.
Dega e Shoqërisë së Huaj
Dega është një zgjatim i një kompanie të huaj që operon në Shqipëri. Ajo nuk ka personalitet juridik më vete, por vepron në emër të kompanisë mëmë. Ka të drejtë të realizojë aktivitet tregtar, të punësojë persona dhe të lëshojë fatura në emër të vet. Zgjedhja ideale për kompani të huaja që duan të fillojnë veprimtari në Shqipëri pa krijuar një shoqëri të re.
Zyra e Përfaqësimit
Kjo formë përdoret kur një kompani e huaj dëshiron vetëm një praninë fizike në Shqipëri, pa ushtruar aktivitet ekonomik. Zyra përfaqësuese nuk lëshon fatura dhe nuk ka të ardhura. Përdoret për qëllime marketingu, kërkimi tregu apo marrëdhënie me klientët lokalë. Ka gjithashtu detyrime për raportim në Tatime, edhe pse nuk ka fitime.
Shoqëri Kolektive dhe Komandite
Këto janë forma të vjetra që përdoren rrallë sot. (a) Shoqëria Kolektive përbëhet nga ortakë që përgjigjen me të gjithë pasurinë e tyre personale. (b) Shoqëria Komandite ka dy lloje ortakësh: komanditët që investojnë, dhe kolektivët që menaxhojnë dhe mbajnë përgjegjësi të plotë.
Zakonisht përdoren për biznese shumë të vogla ose marrëveshje familjare.
Në fund, çdo formë ka avantazhet e veta: formës sh.p.k. i jep më shumë strukturë dhe siguri për partnerët ndersa personit fizik i jep thjeshtësi dhe kosto më të ulëta fillestare. Sipërmarrësit e vetëm pa rreziqe të mëdha financiare shpesh zgjidhin personin fizik për thjeshtësi, ndërsa kompanitë me disa ortakë ose me nevoja rritjeje preferojnë sh.p.k.
Lexo edhe: Informacion mbi kuadrin ligjor në fuqi.
Gabimet më të zakonshme që duhet shmangur
Shumë sipërmarrës të rinj bien pre e gabimeve, shpesh edhe të pariparueshme, kur nisni biznesin. Ja disa prej tyre dhe si t’i shmangni:
Zgjedhja e formës së gabuar ligjore
Një nga gabimet më të shpeshta është regjistrimi automatik si person fizik, vetëm sepse “duket më i lehtë”, ose si sh.p.k. sepse “dëgjohet më serioze”. Por forma ligjore duhet zgjedhur në bazë të disa elementëve: natyra e aktivitetit, madhësia e pritshme, rreziku financiar, partnerët, dhe niveli i investimit fillestar.
Një konsulent që punon i vetëm mund të regjistrohet si person fizik dhe të paguajë më pak taksa. Një biznes që shet produkte të importuara, ka nevojë për strukturë më të sigurt si sh.p.k. (Nëse ka disa ortakë, sh.p.k. është thuajse e domosdoshme. Zgjedhja e gabuar ndikon direkt në detyrimet tatimore, mënyrën e ndarjes së fitimit dhe sigurinë ligjore të pronarit.
Regjistrimi në përgjegjësi tatimore të papërshtatshme
Shumë biznese regjistrohen si subjekt TVSH-je, edhe pse nuk i kalojnë kufijtë ligjorë. Të tjerë regjistrohen si “biznes i madh” në vend që të ndjekin regjimin e thjeshtuar për persona fizikë me xhiro të ulët. Lexo më shumë për regjistrimin tatimor dhe TVSH në faqen tonë të dedikuar për tatimet.
Ky gabim ndodh zakonisht kur aplikimet bëhen pa këshillim me një profesionist – thjesht për të përfunduar procedurën “sa më shpejt”. Pasojat janë serioze: Nevojë për deklarime mujore të TVSH edhe kur nuk ka xhiro. Rritje e detyrimeve tatimore dhe e punës administrative. Detyrim për të mbajtur sistem fiskalizimi kur mund të ishte shmangur.
Mungesa e një plani të qartë dhe realist
Shumë biznese hapen vetëm me idenë “kam një profesion” ose “më pëlqen kjo punë”. Por mungesa e një plani konkret (qoftë edhe i thjeshtë) është gabim themelor. Nuk janë bërë llogaritjet e kostove fikse mujore (qira, paga, sigurime, kontabilitet). Nuk është menduar si do të dalë fitimi, kur do të vijë kthimi i investimit. Nuk ka ndarje të qartë të roleve nëse ka disa ortakë.
Pa një plan, vendimet merren emocionalisht – dhe pas disa muajsh, biznesi gjendet në vështirësi të parashikueshme. Për një ndihmë konkrete, mund të lexoni edhe blogun tonë: Si të ndërtoni një plan biznesi?
Nënvlerësimi i marketingut
Marketingu shpesh shihet si diçka “që bëhet më vonë”, pasi të krijohet biznesi. Por e vërteta është krejt e kundërta: pa marketing nuk ka klientë, dhe pa klientë nuk ka biznes.
Shumë biznese hapin dyer pa e ditur si do t’i gjejnë klientët. Faqet në rrjete sociale janë të paplota ose të paaktivizuara. Nuk ka as logo, as prezantim, as mesazh të qartë për audiencën. Marketingu nuk është luks – është themeli për të pasur xhiro.
Bërja vetë e procedurave, “për të kursyer”
Në pamje të parë duket më lirë të bësh vetë gjithçka: të shkruash vetë statutin, të aplikosh vetë në QKB, të çosh dokumentet në Tatime, të hapësh vetë llogarinë bankare, e kështu me radhë.
Por kjo ka disa probleme: Nuk kursen kohë, përkundrazi zgjat procedurat. Ka rrezik për gabime që duhen korrigjuar më vonë (me kosto shtesë). Shpesh aplikimet refuzohen ose shtyhen për dokumentacion të paplotë. Koha e humbur dhe stresi i tepërt kushtojnë shumë më tepër sesa ndihma e një profesionisti. Këshillimi dhe ndihma praktike në këtë fazë janë investim, jo shpenzim.
Nëse i shmangni këto gabime të zakonshme – duke u informuar mirë për ligjin, duke planifikuar kostot dhe duke punësuar profesionistë – do të siguroni një fillim më të mbarë për biznesin tuaj.
Në çdo fazë, mos hezitoni të kërkoni ndihmë profesionale. Për konsultime të specializuara, kontaktoni AlProfit Consult– ekspertët tanë mund t’ju udhëzojnë hap pas hapi për regjistrimin e biznesit, zgjedhjen e formës ligjore, menaxhimin e taksave dhe çdo aspekt tjetër financiar.
Ju mund të njiheni me detajet e mëtejshme në blogun tonë, në faqen e regjistrimit të bizneseve dhe në shërbimet tona të taksave në AlProfit. Kontaktoni tani AlProfit Consult për një konsultë falas dhe filloni biznesin tuaj me besim!