Ministria e Financave ka bërë një përditësim të rëndësishëm në udhëzimin Nr. 26, datë 8.9.2023 për tatimin mbi të ardhurat, duke saktësuar mënyrën e trajtimit tatimor të individëve të vetëpunësuar që sigurojnë të ardhurat e tyre kryesisht nga një ose pak klientë. Ky ndryshim nuk përbën një ndryshim ligjor, por një saktësim të rëndësishëm që ndikon në shumë tatimpagues.
Çfarë ka ndryshuar?
Më parë, sipas pikës 2.8 të udhëzimit të mëparshëm, përllogaritja e detyrimit tatimor mbi të ardhurat neto të individëve të vetëpunësuar bazohej në të ardhurat e arkëtuara. Tani, sipas pikës 12.8 të udhëzimit të ri, përllogaritja bazohet në të ardhurat e faturuara. Ky ndryshim e përafron më shumë sistemin e raportimit me praktikat standarde të kontabilitetit dhe eliminon paqartësitë e mëparshme mbi kohën kur tatimi duhet të aplikohet.
Neni 12 i Ligjit nr. 29/2023 “Për Tatimin mbi të Ardhurat”
Sipas Nenit 12 të Ligjit nr. 29/2023 “Për Tatimin mbi të Ardhurat”, një individ i vetëpunësuar i cili realizon 80% ose më shumë të të ardhurave të tij nga një klient i vetëm ose 90% nga më pak se tre klientë, konsiderohet i punësuar për efekt tatimor dhe të ardhurat e tij trajtohen si të ardhura nga punësimi.
Ky parashikim nuk zbatohet nëse individi i vetëpunësuar ofron shërbime vetëm për persona jorezidentë në Republikën e Shqipërisë apo vetëm për entitete që nuk kanë një seli të përhershme në Republikën e Shqipërisë. Në këtë rast, i vetëpunësuari konsiderohet se realizon të ardhura ngabiznesi.
Ndikimi te tatimpaguesit
Ky saktësim prek një grup të madh të vetëpunësuarish, sidomos ata që ofrojnë shërbime profesionale dhe punojnë kryesisht me një ose pak klientë. Ndryshimet kryesore në ndikim janë:
Ndryshimi në bazën e llogaritjes
Të ardhurat tani përllogariten mbi bazën e faturimit dhe jo mbi atë të arkëtimit. Kjo do të thotë që tatimi do të duhet të paguhet për të ardhurat e faturuara, edhe nëse pagesa ende nuk është realizuar nga klienti.
Deklarimi dhe raportimi
Në deklaratën tatimore vjetore, individët e vetëpunësuar duhet të deklarojnë këto të ardhura si të ardhura nga punësimi dhe jo nga biznesi, nëse plotësojnë kriteret e përcaktuara në nenin 12 të ligjit.
Ndikimi në planifikimin financiar
Për individët e vetëpunësuar që më parë bënin planifikimin tatimor bazuar në të ardhurat e arkëtuara, kjo mund të kërkojë ndryshim të strategjisë financiare për të shmangur mungesën e likuiditetit për pagesën e detyrimeve tatimore.
Shembull
| Shembull.Deklarimi për vitin 2025 – Individi i vetëpunësuar me inicialet “A.B.” me kod ekonomik J6201 “Aktivitete të programimit informatik”, rezulton se gjatë vitit 2025, ka pasur të ardhura bruto nga biznesi në shumën 4,000,000 lekë. Nga këto të ardhura, 3,280,000 lekë të totalit të të ardhurave i ka realizuar nga kompania me inicialet “C.D.”, ndërkohë që pjesa tjetër e të ardhurave tatimore prej 720,000 lekë rezulton nga 5 kompani të tjera. Shpenzimet tatimore të individit të vetëpunësuar për vitin 2025 janë 1,000,000 lekë. Shënime të tjera: Ndërkohë individi i vetëpunësuar ka një fëmijë nën moshën 18 vjeç dhe ka të ardhurat vjetore më të larta të tatueshme në familje. | |
| Si do të tatohen të ardhurat e individit të vetëpunësuar: | 82% (3,280,000 lekë/4,000,000 lekë) e të ardhurave nga biznesi rezultojnë nga 1 klient i vetëm. Duke qenë se të ardhurat e individit të vetëpunësuar janë 80% e më shumë nga 1 klient i vetëm (shkronja ç/i, pika 1, e nenit 12) atëherë fitimi i tatueshëm i individit të vetëpunësuar do të konsiderohet e ardhura nga punësimi për llogaritje të detyrimit tatimor. Shënim. Vetëm për qëllim të llogaritjes së masës në % të së ardhurës së fituar nga secili klient, pesha për të ardhurën e fituar nga klienti konsiderohet e njëjtë me peshën e së ardhurës bruto nga klienti. |
| Si do të bëhet deklarimi: | Individi i vetëpunësuar në deklaratën e tij vjetore “Formulari i deklarimit dhe pagesës së tatimit mbi të ardhurat personale nga biznesi” do të plotësojë rubrikat 8/9 “Të ardhura nga punësimi”. Pasi plotëson rubrikat 8 dhe 9, rubrikat nga 10 deri në rubrikën 21, që i përkasin të ardhurave nga biznesi nuk plotësohen. |
| Llogaritja e tatimit mbi të ardhurat nga punësimi: | Baza e tatueshme = Të ardhura tatimore – (zbritjet tatimore + shpenzimet tatimore)*Shënim. Individi i vetëpunësuar, duke qenë se ka të ardhura vjetore deri në 10,000,000 lekë, ka të drejtë të zgjedhë regjimin e veçantë për njohjen e shpenzimeve të zbritshme. Ky shpenzim i zbritshëm apriori është 30% për individët e vetëpunësuar. Në rubrikën 28 të deklaratës, konkretisht ky subjekt zgjedh kutizën “Po” për zbritjen apriori të shpenzimeve. – Në shembullin e paraqitur, duke qenë se individi zgjedh zbritjen apriori të shpenzimeve, shpenzimet e zbritshme do të jenë:30%*4,000,000 lekë = 1,200,000 lekë– Ndërkohë tatimpaguesi përfiton dhe zbritjet sipas nenit 22, pika 1 e ligjit, konkretisht 360,000 lekë sipas shkronjës “c” dhe 1*48,000 lekë sipas shkronjës “ç”. Baza e tatueshme = 4,000,000 lekë – (360,000 lekë + 48,000 lekë + 1,200,000) lekëBaza e tatueshme = 2,392,000 lekëTatimi i llogaritur = 13%*2,040,000 lekë + 23%*352,000 lekëTatimi i llogaritur = 346,160 lekë |
Deklarimi për vitin 2025 – Individi i vetëpunësuar me inicialet “A.B.” me kod ekonomik J6201 “Aktivitete të programimit informatik”, rezulton se gjatë vitit 2025, ka pasur të ardhura bruto nga biznesi në shumën 4,000,000 lekë. Nga këto të ardhura, 3,280,000 lekë të totalit të të ardhurave i ka realizuar nga kompania me inicialet “C.D.”, ndërkohë që pjesa tjetër e të ardhurave tatimore prej 720,000 lekë rezulton nga 5 kompani të tjera. Shpenzimet tatimore të individit të vetëpunësuar për vitin 2025 janë 1,000,000 lekë.
Ndërkohë individi i vetëpunësuar ka një fëmijë nën moshën 18 vjeç dhe ka të ardhurat vjetore më të larta të tatueshme në familje.
Si do të tatohen të ardhurat e individit të vetëpunësuar
- Përqindja e të ardhurave nga klienti kryesor: 82% (3,280,000 lekë / 4,000,000 lekë) e të ardhurave nga biznesi rezultojnë nga 1 klient i vetëm.
- Kriteri ligjor: Duke qenë se të ardhurat e individit të vetëpunësuar janë 80% e më shumë nga 1 klient i vetëm (sipas nenit 12 të Ligjit 29/2023), atëherë fitimi i tatueshëm i individit të vetëpunësuar do të konsiderohet e ardhura nga punësimi për llogaritje të detyrimit tatimor.
Si do të bëhet deklarimi?
Individi i vetëpunësuar në deklaratën e tij vjetore “Formulari i deklarimit dhe pagesës së tatimit mbi të ardhurat personale nga biznesi” do të plotësojë rubrikat 8/9 “Të ardhura nga punësimi”. Pasi plotëson rubrikat 8 dhe 9, rubrikat nga 10 deri në rubrikën 21, që i përkasin të ardhurave nga biznesi, nuk plotësohen.
Llogaritja e tatimit mbi të ardhurat nga punësimi
Baza e tatueshme = Të ardhura tatimore – (zbritjet tatimore + shpenzimet tatimore)
Zbritjet tatimore: Individi i vetëpunësuar, duke qenë se ka të ardhura vjetore deri në 10,000,000 lekë, ka të drejtë të zgjedhë regjimin e veçantë për njohjen e shpenzimeve të zbritshme. Ky shpenzim i zbritshëm apriori është 30% për individët e vetëpunësuar. Në rubrikën 28 të deklaratës, konkretisht ky subjekt zgjedh kutizën “Po” për zbritjen apriori të shpenzimeve.
Përllogaritja e shpenzimeve të zbritshme: 30% * 4,000,000 lekë = 1,200,000 lekë
Zbritje të tjera sipas ligjit: 360,000 lekë sipas nenit 22, pika 1, shkronja “c” dhe 1*48,000 lekë sipas shkronjës “ç”.
Baza e tatueshme: 4,000,000 lekë – (360,000 lekë + 48,000 lekë + 1,200,000 lekë) = 2,392,000 lekë
Tatimi i llogaritur: 13% * 2,040,000 lekë + 23% * 352,000 lekë = 346,160 lekë
Konkluzion
Ky saktësim në udhëzim eliminon paqartësitë mbi mënyrën e raportimit dhe llogaritjes së tatimit për të vetëpunësuarit me pak klientë. Përdorimi i të ardhurave të faturuara si bazë për tatimin është një ndryshim i rëndësishëm që kërkon nga tatimpaguesit të bëjnë një menaxhim më të kujdesshëm të faturave dhe pagesave të tyre. Në këtë mënyrë, individët e vetëpunësuar duhet të planifikojnë më mirë detyrimet e tyre tatimore dhe të sigurojnë që të kenë fonde të mjaftueshme për të mbuluar këto detyrime në kohë.
Shkarko: