Entitetet tregtare dhe shoqëritë
Shoqëritë tregtare, të krijuara sipas ligjit për tregtarët, përfshirë shoqëritë aksionerë dhe me përgjegjësi të kufizuar, janë të detyruara të paguajnë tatimin mbi fitimin.
Shoqëritë e thjeshta
Shoqëritë të krijuara sipas Kodit Civil që realizojnë fitim gjithashtu janë të detyruara të paguajnë tatimin mbi fitimin.
Entitetet e huaja që operojnë në Shqipëri
Entitetet jorezidente që krijojnë një degë apo zyrë të përhershme në Shqipëri dhe që realizojnë fitime nga aktivitetet në Shqipëri janë të detyruara të paguajnë tatimin mbi fitimin.
Entitetet me regjime të veçanta tatimore
Disa sektore, si ai i hidrokarbureve, kanë rregulla të veçanta tatimore për tatimin mbi fitimin.
Entitetet të përjashtuara nga tatimi mbi fitimin
Disa entitete janë përjashtuar nga tatimi mbi fitimin, por kanë detyrimin të dorëzojnë raportet financiare. Këtu përfshihen fondacionet dhe institucionet që mbështesin politikat qeveritare për zhvillim, organizatat humanitare, bamirëse dhe fetare që nuk kanë si qëllim fitimin, dhomat e tregtisë dhe industrisë që mbështesin bizneset, si dhe entitetet të parashikuara në marrëveshje ndërkombëtare të ratifikuara nga Kuvendi.
Entitetet që krijojnë seli të përhershme në Shqipëri
Entitetet e krijuara sipas legjislacionit shqiptar ose të huaj dhe që krijojnë seli të përhershme në Shqipëri janë subjekt i tatimeve sipas ligjit shqiptar.
Entitetet me menaxhim dhe kontroll në Shqipëri
Nëse një entitet ushtron menaxhimin dhe kontrollin e punëve të tij në Shqipëri, konsiderohet rezident tatimor shqiptar, pavarësisht se ku është krijuar.
Kushtet për menaxhimin dhe kontrollin në Shqipëri
Menaxhimi dhe kontrolli konsiderohet në Shqipëri nëse plotësohen të paktën dy nga këto kushte:
Kur entitetet që janë subjekt i tatimit mbi fitimin korporativ zotërojnë aksione ose pjesëmarrje në entitete të tjera, e ardhura nga dividenti ose shpërndarja e fitimit, nga këto entitete të tjera, trajtohet si më poshtë:
Për entitetet jorezidente, këto rregulla zbatohen po ashtu nëse investimi është bërë përmes një entiteti të krijuar në Shqipëri.
Shembull i llogaritjes së përjashtimit në pjesëmarrje:
Nëse Shoqëria B zotëron 50% të kapitalit të Shoqërisë A dhe ka pasur një periudhë investimi më shumë se 24 muaj, dividenti që merr nga Shoqëria A nuk do të bashkohet me fitimin tatimor të Shoqërisë B. Po ashtu, do të llogaritet një tatim i dedikuar për dividentin që do të shpërndahet për aksionarët.
Shpenzimet e interesit janë të zbritshme deri në 30% të EBITDA-s për vitin tatimor. EBITDA përfshin fitimin e tatueshëm, shpenzimet e interesit dhe amortizimin.
Interesi i tepërt është kur shpenzimet e interesit janë më të mëdha se të ardhurat e tatueshme nga interesi.
Llogaritja:
Shembuj:
Përjashtime: Nuk zbatohet për bankat, institucionet financiare dhe kreditë për financimin e projekteve publike në Shqipëri.
Provigjionet
Institucionet financiare mund të zbresin shpenzimet për provigjionet e krijuara për:
Zbritja e borxhit të keq
Zbritja e borxhit të keq lejohet vetëm nëse plotësohen këto kushte:
Fshirja e borxhit të keq për bankat
Fshirja e borxhit të keq bëhet shpenzim i zbritshëm për bankat, nëse kredia është e siguruar dhe pas periudhës 365 ditore mund të ekzekutohet pasuria. Nëse rikuperohet borxhi, duhet të shtohet në fitimin tatueshëm të vitit.
Deklarimi i fitimit
Tatimi mbi fitimin korporativ deklarohet çdo vit, brenda datës 31 mars të vitit pasardhës për vitin tatimor që përfshin periudhën nga 1 janar deri 31 dhjetor. Në rastin kur veprimtaria ndërpritet para fundit të vitit, deklarimi mund të bëhet në çdo periudhë gjatë vitit, por gjithsesi jo më vonë se 31 mars i vitit pasardhës.
Llogaritja e detyrimit të tatimit mbi fitimin
Tatimi mbi fitimin llogaritet sipas normës tatimore në fuqi. Detyrimi tatimor mund të reduktohet përmes:
Pagimi i tatimit të mbetur:
Nëse pas zbritjes së pagesave të mësipërme rezulton një diferencë negative, tatimpaguesi mund të kërkojë kthimin e tatimit të paguar tepër, dhe administrata tatimore është e detyruar ta kthejë atë brenda 60 ditëve nga kërkesa, pa kërkuar një kontroll tatimor. Nëse nuk kërkohet ky kthim, diferenca do të konsiderohet si një paradhënie për vitin pasardhës.
Norma standarde
Norma standarde e tatimit mbi të ardhurat e korporatave në Shqipëri është 15%.
Norma të ndryshme
Për sektorë dhe industri të caktuara, mund të aplikohen norma tatimore të ndryshme nga norma standarde. Këto norma mund të jenë të përkohshme apo të vazhdueshme dhe duhet të jenë të përcaktuara në këtë ligj ose në ligje të tjera që parashikojnë trajtime fiskale specifike, si p.sh. ligji “Për sistemin fiskal në sektorin e hidrokarbureve” dhe ligji “Për zonat e Zhvillimit teknologjik”.
Individët tregtarë, të vetëpunësuarit dhe entitetet me të ardhura bruto deri në 14 milionë lekë në vit: Norma e tatimit 0% zbatohet deri më 31 dhjetor 2029.
Entitetet rezidente dhe kreditimi i tatimit të huaj
Entitetet rezidente në Shqipëri mund të kreditojnë tatimin e huaj të paguar për fitimet e realizuara nga seli të përhershme në vende të tjera, duke ndihmuar në evitimin e tatimit të dyfishtë. Kreditimi i tatimit të huaj ndihmon në reduktimin e detyrimit tatimor në Shqipëri për fitimet që janë tashmë të tatueshme në një vend të huaj.
Kufizimi i kreditimit të tatimit të huaj
Kreditimi i tatimit të huaj nuk mund të kalojë shumën e tatimit që do të paguante entiteti në Shqipëri, nëse fitimet do të realizoheshin aty. Kjo do të thotë se tatimi i huaj mund të jetë më i vogël ose i barabartë me tatimin që do të paguante entiteti në Shqipëri, por kurrsesi më i madh.
Dokumentacioni i kërkuar për kreditimin e tatimit të huaj:
Për të aplikuar për kreditimin e tatimit të huaj, entiteti duhet të paraqesë dokumentacionin që vërteton pagesën e tatimit të huaj, përfshirë:
Përkufizimi i fitimit të tatueshëm
Fitimi i tatueshëm përfshin të ardhurat që i nënshtrohen tatimit, pas zbritjes së shpenzimeve të lejuara. Ky fitim përcaktohet duke marrë parasysh rezultatet financiare të paraqitura në pasqyrat financiare të entitetit, që përgatiten sipas ligjit për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare, duke zbatuar gjithashtu rregullat e tatimit mbi të ardhurat dhe aktet nënligjore përkatëse.
Deklarimi i fitimit të tatueshëm
Deklarata e fitimit të tatueshëm mbështetet në të dhënat dhe pasqyrat që tatimpaguesi ka mbajtur për vitin tatimor, në përputhje me ligjin për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare. Procesi i llogaritjes përfshin grumbullimin e të ardhurave dhe shpenzimeve të grupeve përkatëse, dhe më pas llogaritjen e rezultatit para tatimit mbi fitimin, siç është paraqitur në pasqyrën e të ardhurave.
Përparësitë ligjore dhe standardet kontabël
Në llogaritjen e fitimit të tatueshëm, prioritet kanë përcaktimet në ligjin tatimor, dhe nëse nuk ka kundërshtime, standardet e kontabilitetit, si ato që parashikohen nga ligji “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”. Kjo është e rëndësishme për të siguruar që llogaritja e fitimit të tatueshëm të bëhet në përputhje me kërkesat ligjore dhe kontabël.
Fitimi i tatueshëm për operacionet e hidrokarbureve
Fitimi i tatueshëm i personave që kryejnë operacione hidrokarbure të autorizuara, si kërkimi dhe prodhimi i hidrokarbureve, përcaktohet sipas rregullave dhe përparësive të përcaktuara në ligjin e posaçëm për sektorin e hidrokarbureve. Këto rregulla parashikojnë trajtimin fiskal të veçantë për këtë sektor.
Transaksionet ndërmjet palëve të lidhura duhet të respektojnë parimin e tregut, sipas standardeve dhe procedurave të përcaktuara në udhëzimin e ministrit për financat.
Përkufizimi i kontratave afatgjata
Kontratat afatgjata përfshijnë projekte që realizohen për një periudhë mbi 12 muaj, shpesh në ndërtim, montim, prodhim komponentësh investimesh dhe shërbime të tjera.
Shpenzimet dhe të ardhurat në kontratat afatgjata
Shpenzimet e kryera duhet të alokohen në periudhën kur ato ndodhin. Të ardhurat e lidhura me kontratën duhet të pasqyrohen në Deklaratën e fitimit të tatueshëm për pjesën e përfunduar të kontratës.
Përcaktimi i përqindjes së përfundimit
Përqindja e përfundimit mund të bazohet në raportin e shpenzimeve të vitit me shpenzimet totale, ose sipas standardeve të kontabilitetit.
Shpenzimet e zbritshme tatimore
Shpenzimet që lidhen me kontratat afatgjata njihen dhe zbriten në periudhën kur realizohen, sipas parashikimeve të kontabilitetit.
Përjashtimi i tatimit të fitimit kapital
Fitimi kapital nuk tatohet në rastet e riorganizimeve të biznesit si bashkimet, ndarjet, shkëmbimi i aksioneve dhe transferimet e degëve, duke lejuar zhvillimin dhe rritjen pa pengesa të ndërmarrjeve.
Aktivet e transferuara dhe përjashtimet
Në rastet e riorganizimit të biznesit, transferimi i aktiveve nuk konsiderohet si fitim kapital, përveç kur ka pagesa në para që tejkalojnë pagesën e caktuar.
Tatimi i fitimit kapital për transferimin e aktiveve jashtë vendit
Kur aktivet e biznesit kalojnë jashtë Shqipërisë ose kur një subjekt ndryshon rezidencën tatimore, ato tatohen në shkallën 15% mbi vlerën e tregut në momentin e transferimit.
Transferimi i aktiveve dhe rastet e tatueshmërisë
Tatimi aplikohet kur:
a) Aktivet kalojnë nga zyra qendrore në një seli të përhershme jashtë Shqipërisë.
b) Një subjekt ndryshon rezidencën, përveç aktiveve të lidhura me Shqipërinë.
Baza e tatueshme
Tatimi llogaritet mbi diferencën mes vlerës së tregut dhe vlerës tatimore të aktiveve të transferuara.
Përkufizimi dhe kriteret për shpenzimet e zbritshme
Shpenzimet e biznesit janë të zbritshme nga të ardhurat për tatimin mbi fitimin, nëse plotësojnë këto kushte:
Kufizime dhe verifikimi
Shpenzimet që nuk janë të pasqyruara në sistemin e fiskalizimit, si interesat dhe komisionet bankare, gjithashtu mund të jenë të zbritshme, nëse janë të vërtetuara si shpenzime të biznesit.
Për sektorin e ndërtimit
Për veprimtaritë e ndërtimit dhe shitjes së ndërtesave, shpenzimet dhe të ardhurat e veprimtarisë janë të përcaktuara nga vendimi i Këshillit të Ministrave. Shpenzimet që lidhen me truallin e ndërtimit dhe përfitimet nga shitja e pasurive të paluajtshme janë të zbritshme, sipas kushteve të përcaktuara.
Shpenzimet dhe të ardhurat
Shpenzimet që lidhen me ndërtimin e objekteve për qëllime strehimi, tregtare ose shërbimi, pasqyrohen si të ardhura nga shitja ose dhënia me qira e objekteve. Për përcaktimin e të ardhurave dhe kostove, merren në konsideratë:
Shpenzimet e zbritshme në ndërtim
Shpenzimet që bëhen gjatë fazave të projektimit, zbatimit dhe shitjes së ndërtesës janë gjithashtu të zbritshme për qëllime tatimore.
Shpenzimet që nuk zbriten nga fitimi i tatueshëm:
a) Kostot e blerjes, përmirësimit dhe shpenzime për përmirësimin e tokës, truallit apo shesheve të ndërtimit nuk janë të zbritshme. Këto kosto nuk mund të zbriten as si shpenzime të vitit përkatës, as si kosto të amortizueshme në periudha të ardhshme, përveçse kur trualli apo sheshi mbahet si aktiv ose përdoret për ndërtimin e aktiveve të tjera.
b) Kostot e blerjes, përmirësimit, rinovimit dhe rikonstruksionit të aktiveve të amortizueshme: Shpenzimet për përmirësimin e kapacitetit të ardhshëm të aktiveve janë të zbritshme vetëm nëse klasifikohen si rritje e vlerës së aktivitetit (kapitalizim), sipas standardeve të kontabilitetit.
c) Amortizimi i aktiveve afatgjata: Ky shpërndahet si shpenzim në periudhat vjetore, bazuar në normat dhe rregullat përkatëse. Aktivet afatgjata nuk mund të zbriten menjëherë në vitin e blerjes ose krijimit, përveçse kur ndryshe parashikohet nga ligji.
d) Zmadhimi i kapitalit themeltar të shoqërisë dhe kapitalit kontribues në një partneritet: Këto zmadhime prek llogaritë e bilancit dhe nuk konsiderohen shpenzim.
e) Dividendët e shpërndarë për aksionarët ose ortakët: Dividendët e llogaritur për aksionarët dhe ortakët nuk janë të zbritshëm.
f) Interesat e paguara nga tatimpaguesi, kur ato tejkalojnë normën mesatare të interesit të tregut, janë të kufizuara. Ky rregull përjashton interesat për kreditë e dhëna nga institucionet e mikrokredisë, të cilat janë të zbritshme.
g) Dënimet administrative dhe gjobat: Përfshirë gjobat, kamatëvonesat dhe dënimet për shkelje të legjislacionit tatimor, nuk mund të zbriten.
h) Krijimi i rezervave dhe provigjioneve: Rezervat e krijuara nga fitimi pas tatimit dhe provigjonet për rreziqe gjatë aktivitetit ekonomik nuk janë të zbritshme, përveçse në raste të veçanta të parashikuara nga ligji.
i) Tatimi mbi fitimin korporativ, TVSH-ja e kreditueshme, dhe akciza: Shpenzimet për TVSH-në dhe akcizën janë të zbritshme vetëm nëse tatimpaguesi ka të drejtë të kreditojë TVSH-në. Për mallrat me akcizë, akciza e llogaritur nuk është pjesë e kostos së mallit të shitur.
j) Shpenzimet për pjesëmarrje në panaire dhe ekspozita jashtë vendit: Shpenzimet që tejkalojnë kufirin 3% të shpenzimeve të dokumentuara për tatimpaguesit eksportues janë të kufizuara.
k) Shpenzimet e konsumit personal nga aksionarët, ortakët dhe administratorët: Ushqimi, akomodimi, udhëtimet private dhe shpenzimet e tjera personale nuk janë të zbritshme nga biznesi.
l) Shpenzimet që tejkalojnë kufijtë e përcaktuar me ligj dhe akte nënligjore: Shpenzimet për dietat dhe udhëtimet janë të kufizuara në disa nivele, përfshirë akomodimin dhe pagesat për udhëtime jashtë dhe brenda vendit.
m) Dhuratat dhe donacionet: Tatimpaguesi mund të bëjë dhurata brenda kufijve të lejuar, përveç dhuratave simbolike.
n) Faturat për shërbime teknike dhe konsulencë të faturuara nga jorezidentë: Këto shpenzime nuk janë të zbritshme nëse nuk janë paguar nga tatimpaguesi dhe tatimi i mbajtur në burim nuk është transferuar në llogarinë e buxhetit të shtetit.
o) Shpenzimet për pagat dhe shpërblimet që nuk kalojnë përmes sistemit bankar: Shpenzimet për të ardhura personale të paguara në cash janë të kufizuara dhe nuk janë të zbritshme.
p) Shpenzimet për pagat që lidhen me shumat e paguara në CASH, përtej kufijve të përcaktuar nga ligji për procedurat tatimore.
q) Shpenzimet për sigurimin e jetës dhe shëndetit të punonjësve që tejkalojnë 5% të pagave bruto: Shpenzimet që kalojnë këtë kufi nuk janë të zbritshme, përveçse kur ato janë brenda kufirit të lejuar.
r) Shpenzimet për bursat e nxënësve dhe studentëve të institucioneve arsimore: Shpenzimet për bursat që nuk janë të përcaktuara nga Këshilli i Ministrave nuk janë të zbritshme.
s) Shpenzimet për kontributet në planin e pensioneve privat që tejkalojnë kufizimet e përcaktuara nga ligji.
t) Shpenzimet që janë të lidhura me gjenerimin e të ardhurave, por që nuk janë përfshirë në fitimin e tatueshëm të vitit. Këto shpenzime duhet të trajtohen si shpenzime të parapaguara dhe të alokohen për vitin kur janë deklaruar të ardhurat.
u) Mitdhëniet dhe ryshfetet: Shpenzimet që lidhen me mitdhëniet dhe ryshfetet, pavarësisht adresimit sipas Kodit Penal, nuk janë të zbritshme.
v) Shpenzimet e kryera për veprimtari sponsorizuese: Shpenzimet për sponsorizim që tejkalojnë kufijtë e përcaktuar nga ligji, përfshirë ato për veprimtaritë kulturore, artistike dhe sportive, janë të kufizuara dhe mund të zbriten vetëm brenda kufijve të lejuar.
w) Humbjet dhe firot gjatë prodhimit dhe tranzitimit: Këto shpenzime janë të zbritshme vetëm kur ato janë të parashikuara nga ligji dhe akte të tjera nënligjore. Ky rregull zbatohet për mallrat me akcizë dhe për industritë që përdorin lëndë djegëse në procesin e prodhimit.
x) Shpenzimet që nuk janë të dokumentuara me prova dhe që nuk përfaqësojnë një transaksion real: Çdo shpenzim i pretenduar që nuk është vërtetuar me dokumente do të konsiderohet si shpenzim fiktiv dhe nuk mund të zbritet.
Shpenzimet fiktive që nuk janë të zbritshme:
a) Shpenzimet që nuk përfaqësojnë transaksione reale, edhe kur janë të dokumentuara me faturë, do të konsiderohen shpenzime fiktive dhe nuk mund të zbriten nëse tatimpaguesi nuk ka kryer aktivitet ekonomik të vërtetë.
b) Skemat e mashtrimit “Carusel” për TVSH, ku përdoren faturat për shitje të mallrave dhe shërbimeve që nuk janë të realizuara dhe janë pjesë e një mashtrimi tatimor, përjashtohen nga zbritja e shpenzimeve.
Amortizimi i aktiveve afatgjata
Për amortizimin e aktiveve afatgjata të biznesit, përdoret metoda lineare për të gjitha kategoritë. Aktivet afatgjata të cilës kategori amortizohen individualisht.
Baza e llogaritjes së amortizimit
Baza mbi të cilën llogaritet amortizimi për çdo grup është kostoja e blerjes ose krijimit të aktiviti, duke shtuar koston e rikonstruksionit të tij gjatë vitit tatimor. Kostot e rikonstruksionit të aktivitet në një vit përcaktohen sipas Standardeve Kombëtare dhe Ndërkombëtare të kontabilitetit, në mënyrë që të regjistrohen si shtesë e vlerës së aktivitet dhe të amortizohen në vite.
Nxjerrja jashtë përdorimit e aktiveve
Nëse një aktiv del jashtë përdorimit gjatë një viti tatimor, vlera kontabël e mbetur për qëllime tatimore është e zbritshme në atë vit, me kusht që të ardhurat e mundshme nga nxjerrja jashtë përdorimit të jenë përfshirë në fitimin e tatueshëm. Nxjerrja jashtë përdorimit nënkupton shitjen e tij, qoftë si aktiv, qoftë për skrap, ose edhe hedhjen si mbeturinë nëse lloji i aktivitet është i tillë që nuk ka asnjë vlerë përdorimi. Tatimpaguesi duhet të argumentojë se ka qenë e pamundur të rikuperohet ndonjë shumë nga aktivi i hedhur si mbeturinë.
Rivlerësimet e aktiveve afatgjata
Rivlerësimet e çdo kategorie të aktiveve afatgjata të biznesit, të kryera nga ai në zbatim të standardeve dhe parimeve të kontabilitetit, apo në zbatim të ndonjë ligji në fuqi për rivlerësimin e pasurive të paluajtshme, nuk merren në konsideratë për efekt të bazës mbi të cilin llogaritet amortizimi.
Ndryshimi i metodës së amortizimit
Për ato aktive të blera para hyrjes në fuqi të ligjit, për të cilat metoda e amortimit ka ndryshuar, amortizimi duke filluar nga 1 janari 2024, do të aplikohet metoda e re e amortizimit.
Shembull:
Kompania A ka blerë një ndërtesë në vlerën 1.000.000 lekë më 1 janar 2022. Ajo ka llogaritur amortizimin për vitet 2022 dhe 2023 duke përdorur metodën e amortizimit me vlerë të mbetur, siç shikohet në tabelën më poshtë:
| Viti | Vlera e aktivit (II) | Norma e amortizimit (III) | Vlera e amortizuar (IV = II * III) | Vlera e paamortizuar (V = II – IV) |
| 2022 | 1.000.000 lekë | 5% | 50.000 lekë | 950.000 lekë |
| 2023 | 950.000 lekë | 5% | 47.500 lekë | 902.500 lekë |
| 2024 | 902.500 lekë | 5% | 45.125 lekë | 857.375 lekë |
| 2025 | 902.500 lekë | 5% | 45.125 lekë | 812.250 lekë |
| 2026 | 902.500 lekë | 5% | 45.125 lekë | 767.125 lekë |
| 2027 | … | … | … | … |
Ndryshimi i metodës: Nga amortizimi me vlerë të mbetur, në amortizim sipas vlerës lineare për vitin 2024 dhe në vazhdim, amortizimi do të llogaritet sipas metodës lineare, deri në momentin që vlera kontabël e paamortizuar të bëhet 0 lekë.
Metodat e vlerësimit të inventarit
Inventari, përfshirë edhe inventarin në proces, vlerësohet sipas metodave të përcaktuara nga legjislacioni i kontabilitetit. Metoda e zgjedhur duhet të jetë e njëjtë dhe e pandryshuar për të paktën 5 vjet, duke siguruar konsistencë dhe stabilitet në raportimin financiar.
Trajtimi i zhvlerësimeve dhe rivlerësimeve
Zhvlerësimet dhe rivlerësimet e inventarëve, aktiveve financiare dhe atyre jomateriale, pas njohjes së tyre fillestare, nuk përfshihen në llogaritjen e fitimit të tatueshëm. Rivlerësimet pozitive nuk janë të tatueshme, ndërsa ato negative nuk janë të zbritshme, duke siguruar një trajtim të barabartë nga pikëpamja tatimore.
Amortizimi i inventarit të imët
Inventari i imët amortizohet në dy periudha: 50% në vitin e blerjes dhe 50% në vitin pasardhës. Ai përfshin materiale për konsum ose shfrytëzim, siç përcaktohet nga udhëzimet e Ministrit të Financave për pasqyrat financiare vjetore.
Trajtimi i borxhit të keq
Një borxh i keq mund të zbritet nga të ardhurat e tatueshme kur nuk është i mundur arkëtimi i tij, me kusht që tatimpaguesi të ketë ndërmarrë hapat e nevojshëm për mbledhjen e tij. Zbritja nuk lejohet nëse debitori është palë e lidhur. Tatimpaguesi duhet të provojë përpjekjet e tij, si kontraktimi i shoqërive të mbledhjes së borxheve apo dokumentimi i përpjekjeve për arkëtim.
Kushtet për zbritjen e plotë
Zbritja e plotë lejohet kur janë ndërmarrë të gjitha veprimet ligjore për arkëtim, por pa sukses, dhe borxhi është fshirë nga librat kontabël. Kjo përfshin rezultatet e proceseve gjyqësore dhe përmbarimit, duke mos lënë më shpresë për rikuperim.
Mbartja e humbjeve tatimore
Humbjet nga veprimtaria ekonomike mund të mbarten dhe të kompensohen me fitimet e pesë viteve tatimore në vijim. Megjithatë, nëse administrata tatimore konstaton pas auditimit se këto humbje nuk mund të mbarten, tatimpaguesi nuk ka të drejtë t’i përdorë ato. Në rast të kundërshtimit, tatimpaguesi mund të apelojë vendimin në struktura administrative ose gjyqësore. Humbjet trajtohen sipas parimit “humbja më e hershme mbartet para humbjeve të mëvonshme” dhe ndërpritet mbartja nëse nuk kompensohen brenda afatit 5-vjeçar.
Shembulli 1: Mbartja e Humbjeve për periudhën 2024–2030
| Nr. | Vitet | Fitimi/Humbja Tatimore | Humbja e Lejuar për Mbartje nga Periudhat e Mëparshme | Humbja e Mbartur | Fitimi/Humbja pas Mbartjes së Humbjeve | Fitimi i Tatueshëm |
| 1 | 2024 | -10 | 0 | 0 | -10 | 0 |
| 2 | 2025 | 1 | -10 | -1 | -9 | 0 |
| 3 | 2026 | 2 | -9 | -2 | -7 | 0 |
| 4 | 2027 | 1 | -7 | -1 | -6 | 0 |
| 5 | 2028 | 3 | -6 | -3 | -3 | 0 |
| 6 | 2029 | 2 | -3 | -2 | -1 | 0 |
| 7 | 2030 | 6 | 0 | 0 | 6 | 6 |
Në vitin 2030, humbja e mbetur nga viti 2024 prej -1 milion lekësh (10-1-2-1-3-2) nuk mbartet pasi kanë kaluar 5 vite nga leja për mbartje. Fitimi prej 6 milionë lekësh për vitin 2030 do të tatohet sipas normës tatimore në fuqi.
Shembulli 2: Mbartja e Humbjeve për periudhën 2024–2030 me Ndryshim të Situatës Tatimore
| Nr. | Vitet | Fitimi/Humbja Tatimore | Humbja e Lejuar për Mbartje nga Periudhat e Mëparshme | Humbja e Mbartur | Fitimi/Humbja pas Mbartjes së Humbjeve | Fitimi i Tatueshëm |
| 1 | 2024 | -10 | 0 | 0 | -10 | 0 |
| 2 | 2025 | 1 | -10 | -1 | -9 | 0 |
| 3 | 2026 | 2 | -9 | -2 | -7 | 0 |
| 4 | 2027 | 1 | -7 | -1 | -6 | 0 |
| 5 | 2028 | 2 | -6 | -2 | -4 | 0 |
| 6 | 2029 | -2 | -4 | 0 | -6 | 0 |
| 7 | 2030 | 8 | -2 | -2 | 6 | 6 |
Në këtë rast, një ndryshim në fitimet dhe humbjet për periudhën tatimore tregon se humbjet nga vitet e kaluara u kompensuan deri në afatin 5-vjeçar, ndërsa fitimi i tatueshëm për vitin 2030 është 6 milionë lekë.
Kufizimet në rast të ndryshimeve pronësore dhe veprimtarie
Nëse ndodh një ndryshim mbi 50% në pronësinë e aksioneve, kuotave ose të drejtave të votës, humbjet nuk mund të mbarten më tej, veçanërisht nëse ndryshon edhe lloji i veprimtarisë së tatimpaguesit. Në rast se veprimtaria mbetet e njëjtë, tatimpaguesi ruan të drejtën për të mbartur humbjet.
Riorganizimi i biznesit
Në rastet e riorganizimit të biznesit, kufizimet mbi mbartjen e humbjeve nuk zbatohen. Shoqëria përthithëse mund të përdorë humbjet e shoqërisë së përthithur për të zvogëluar fitimet e saj tatimore për periudhat e ardhshme, duke respektuar rregullat për mbartjen e humbjeve.
Nëse keni nevojë për më shumë detaje ose për përpunime shtesë, më njoftoni!
Përgjegjësitë për dorëzimin e deklaratës tatimore
Deklarata tatimore vjetore e të ardhurave/të fitimit të tatueshëm dorëzohet në administratën tatimore nga:
Trashëgimtarët ligjorë të një personi që ka vdekur janë përgjegjës për plotësimin e deklaratës tatimore për të ardhurat e krijuara deri në datën e vdekjes. Në rast të ndryshimit të rezidencës tatimore, individi duhet të deklarojë të ardhurat deri në datën e largimit nga Shqipëria.
Afati dhe mënyra e dorëzimit
Deklaratat tatimore vjetore dorëzohen në organin tatimor jo më vonë se data 31 mars e vitit pasardhës të vitit tatimor përkatës. Dorëzimi bëhet në rrugë elektronike, sipas formularëve përkatës të deklarimit të miratuar nga administrata tatimore.
Tatimpaguesit që mbajnë kontabilitet sipas ligjit “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” dorëzojnë deklaratën tatimore pranë administratës tatimore, ndërsa pasqyrat financiare dorëzohen pranë Qendrës Kombëtare të Biznesit (QKB). Administrata tatimore dhe QKB shkëmbejnë informacion elektronikisht për të siguruar qasje në pasqyrat financiare.
Llojet e deklaratave tatimore
Shembull: Ndryshimi i rezidencës tatimore
Nëse një individ rezident shqiptar largohet nga Shqipëria më 31 korrik 2024, ai ka detyrimin të deklarojë të ardhurat për periudhën janar–korrik 2024.
Detyrime shtesë dhe informacion i kërkuar
Administrata tatimore ka të drejtën të kërkojë çdo informacion të nevojshëm sipas ligjit “Për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë”. Tatimpaguesit kanë detyrimin t’i ofrojnë administratës tatimore të gjithë informacionin e kërkuar.
Pagesa e detyrimeve tatimore
Detyrimet tatimore sipas deklaratës paguhen në llogaritë e autorizuara nga Thesari i Buxhetit të Shtetit.
Llogaritja e Tatimit mbi Fitimin
Tatimpaguesit (kompanitë dhe individët e vetëpunësuar) llogarisin bazën e tatimit duke zbritur shpenzimet e zbritshme nga të ardhurat bruto. Këto të dhëna pasqyrohen në mënyrë të plotë në deklaratën tatimore.
Dokumentacioni i Nevojshëm për Shpenzimet e Zbritshme
Për efekt të njohjes së shpenzimeve si të zbritshme, tatimpaguesi duhet të disponojë një faturë të vlefshme, siç përcaktohet në ligjin “Për faturën dhe sistemin e monitorimit të qarkullimit”. Këto përfshijnë: faturë elektronike për shitjet biznes me biznes, të lëshuar nga subjekte rezidente; autofaturë sipas përcaktimeve të ligjit për faturat; faturë importi të regjistruar sipas procedurave doganore; faturë nga persona jorezidentë për shërbime; dhe dokumente të njohura për pagesa tarifash ose detyrimesh ndaj institucioneve shtetërore dhe enteve me status diplomatik.
Llogaritja e kësteve të parapagimit për tatimin mbi fitimin korporativ
Tatimpaguesit parapaguajnë këstet mujore ose tremujore brenda këtyre afateve:
Administrata tatimore llogarit dhe njofton këstet bazuar në deklaratat e fitimit të vitit paraardhës. Pagesat mund të kryhen në mënyrë mujore deri më 15 të çdo muaji ose tremujore në fund të tremujorit.
Llogaritja e kësteve për tatimpaguesit me periudha të ndryshme tatimore
Korrigjimi në ulje i kësteve
Tatimpaguesit mund të kërkojnë ulje të kësteve nëse tregojnë se fitimet do të jenë ndjeshëm më të ulëta se periudhat e mëparshme, për arsye si:
Korrigjimi në rritje i kësteve
Administrata tatimore mund të rrisë këstet për tremujorin e fundit nëse të ardhurat mujore janë rritur mbi 10% krahasuar me vitin paraardhës. Rritja nuk mund të kalojë 75% të përqindjes së rritjes së të ardhurave.
Parapagimet për tatimin mbi të ardhurat personale nga biznesi dhe vetëpunësimi
Tatimpaguesit parapaguajnë këstet tremujore brenda afateve të njëjta si për tatimin mbi fitimin korporativ. Llogaritja bazohet në deklaratat e vitit paraardhës ose në vetëvlerësimin e tyre.
Korrigjimi i kësteve për të ardhurat personale
Ulja ose rritja e kësteve mund të bëhet bazuar në të njëjtat parime si për tatimin mbi fitimin korporativ. Nëse rritja e parashikuar e të ardhurave është mbi 10%, tatimpaguesi duhet të paraqesë një deklaratë vlerësimi për rritjen deri më 10 shtator.
Ky sistem përshtatet për të siguruar një ngarkesë tatimore sa më të drejtë dhe në përputhje me situatën reale të tatimpaguesit.
Rastet kur tatimi i pagueshëm është më i ulët ose humbja tatimore më e lartë
Nëse tatimpaguesi konstaton se tatimi i deklaruar në deklaratën e tij të fundit duhet të ishte më i lartë ose humbja tatimore më e ulët, ai është i detyruar të dorëzojë një deklaratë plotësuese. Për këtë rast, tatimpaguesi paguan edhe diferencën midis tatimit të mëparshëm dhe atij të llogaritur saktë, duke respektuar legjislacionin tatimor në fuqi.
Rastet kur tatimi i pagueshëm është më i lartë ose humbja tatimore më e ulët
Nëse tatimpaguesi konstaton se tatimi i deklaruar në deklaratën e fundit është më i lartë ose humbja tatimore më e ulët se sa duhet, ai duhet të dorëzojë një deklaratë plotësuese për të pasqyruar ndryshimet. Procedurat zbatohen në përputhje me legjislacionin për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë.
Deklarimi i veçantë për jorezidentët
Sipas nenit 68 të ligjit “Për tatimin mbi të ardhurat”, jorezidentët që janë subjekt i tatimit mbi fitimin, por për të cilët nuk zbatohen procedurat e zakonshme të parashikuara në nenet 61 dhe 63, ndjekin një procedurë dhe deklarim të veçantë.
Raste të veçanta të deklarimit
Dispozitat e nenit 68 zbatohen për jorezidentët që tatohen për transaksione të izoluara jashtë Shqipërisë, si p.sh. shitja e aksioneve në një shoqëri në një zonë offshore. Në këto raste, jorezidentët nuk kanë detyrim të përgatisin pasqyra financiare ose të dorëzojnë deklaratën tatimore të zakonshme.
Deklarimi dhe përjashtimet nga sistemi i kësteve
Lehtësitë dhe përjashtimet e ligjit nr. 8438, datë 28.12.1998, “Për tatimin mbi të ardhurat” do të vazhdojnë të zbatohen si më poshtë:
Humbjet nga viti 2024 do të trajtohen sipas nenit 54 të ligjit të ri.
Eksportuesit në regjimin e përpunimit aktiv, që kanë eksportuar të paktën 70% të vlerës së shitjeve në vitin 2022, nuk do të paguajnë këste parapaguese për muajt qershor, shtator dhe dhjetor 2023.
Parashikimet e ligjit nr. 8438 do të zbatohen deri më dhjetor 2024, përveç rasteve të parashikuara në shkronjat “e”, “ë” dhe “f”, që hyjnë në fuqi sipas ligjit të ri.