Njoftimi nga Administrata Tatimore
Administrata Tatimore ka njoftuar zyrtarisht se të gjithë tatimpaguesit që ofrojnë shërbime profesionale kanë të drejtë të aplikojnë për rimbursimin e kësteve të parapaguara për vitin 2024. Ky proces mund të kryhet pranë Drejtorisë Rajonale të Tatimeve ku është i regjistruar subjekti ose përmes sistemit elektronik e-Filing.
Kjo thirrje u drejtohet veçanërisht tatimpaguesve që kanë marrë pagesa të kthyera për shkak të të dhënave të pasakta të vetëdeklaruara apo atyre që nuk kanë deklaruar llogaritë e tyre bankare në e-Filing. Në çdo rast, kërkesa për rimbursim duhet të përmbajë të dhënat e llogarisë bankare në lekë, e cila duhet të jetë aktive dhe e deklaruar më parë në seksionin “Profili Im” të platformës e-Filing.
E drejta për rimbursim nuk humbet dhe aplikimi mund të bëhet në çdo moment që tatimpaguesi e konsideron të arsyeshëm.
Pse ndodhi kjo situatë me parapagimet?
Në fund të vitit 2023, u miratua vendimi i Këshillit të Ministrave nr. 753, në zbatim të Ligjit nr. 29/2023 “Për tatimin mbi të ardhurat”. Ky vendim përcaktonte që një numër i madh aktivitetesh që ofronin shërbime profesionale do të trajtoheshin si profesione të lira dhe do të tatoheshin me normën 15% mbi fitimin duke filluar nga janari 2024. Në listën e profesioneve të prekura u përfshinë juristë, ekonomistë, kontabilistë të miratuar, auditues, arkitektë, inxhinierë, agjenci imobiliare, profesionistë të fushës së teknologjisë së informacionit dhe marketingut, si edhe shumë shërbime të tjera.
Lexo më shumë Ndryshime ligjore (tatimi i profesioneve të lira): Nga Janari 2024.
Në zbatim të këtij ndryshimi ligjor, tatimpaguesit e përfshirë u detyruan të kryenin pagesën e kësteve paraprake për vitin 2024. Për personat fizikë me xhiro deri në 10 milionë lekë u lejua edhe përdorimi i një skeme alternative, ku 70% e qarkullimit konsiderohej si fitim dhe mbi këtë bazë llogaritej tatimi.
Në mars 2024, Gjykata Kushtetuese e shfuqizoi këtë detyrim për profesionet e lira me të ardhura vjetore deri në 14 milionë lekë. Sipas Gjykatës, kjo masë binte ndesh me parimin e sigurisë juridike dhe të lirisë së veprimtarisë ekonomike, duke u zbatuar në një kohë shumë të shkurtër dhe pa i dhënë kohë profesionistëve të përshtateshin. Gjykata theksoi se lista përfundimtare e profesioneve të prekura ishte publikuar vetëm tetë ditë para hyrjes në fuqi të ligjit, gjë që e bënte të pamundur zbatimin korrekt të këtij ndryshimi.
Si rezultat, të gjitha profesionet e lira me të ardhura deri në 14 milionë lekë në vit u rikthyen në skemën e tatimit 0%, e cila do të jetë në fuqi deri më 31 dhjetor 2029.
Çfarë ndodh pas vitit 2029?
Sipas dispozitave kalimtare të ligjit të ri, lehtësia e tatimit 0% do të vijojë të aplikohet për individët tregtarë, të vetëpunësuarit dhe entitetet me të ardhura vjetore deri në 14 milionë lekë, por vetëm deri në fund të vitit 2029. Pas kësaj date, të gjitha këto kategori do të trajtohen si çdo subjekt tjetër i tatueshëm dhe do t’u nënshtrohen tatimit mbi fitimin me normën 15%.
Lexo më shumë këtu për tatimet që aplikohen në Shqipëri.
Kjo do të thotë që nga janari i vitit 2030, çdo profesionist i lirë apo biznes i vogël që aktualisht përfiton nga skema e tatimit 0%, do të paguajë tatim mbi fitimin neto të realizuar gjatë vitit. Ky ndryshim pritet të ketë ndikim të drejtpërdrejtë në financat e çdo biznesi të vogël apo profesionisti të lirë që nuk do të ketë ndërmarrë hapa paraprakë për të analizuar dhe për t’u përshtatur me këtë realitet të ri fiskal.
Shembuj dhe skenarë të detajuar
Për të ilustruar më qartë ndikimin e kësaj situate, po sjellim disa skenarë konkretë.
Një konsulent marketingu me qarkullim vjetor prej 8 milionë lekësh ka llogaritur parapagimin e tatimit në masën 15% mbi 70% të xhiros, që përkthehet në 840,000 lekë në vit. Nëse ka paguar këstin e parë në vlerën 210,000 lekë, tashmë ai ka të drejtë të kërkojë rimbursimin e plotë të këtij kësti, pasi përfiton nga skema e tatimit 0%.
Në një rast tjetër, një arkitekt me qarkullim 13 milionë lekë në vit ka paguar paraprakisht 341,250 lekë si këst të parë, bazuar në të njëjtën skemë. Edhe ky tatimpagues ka të drejtë të kërkojë rimbursimin e plotë të kësaj shume.
Ndryshe paraqitet situata për një konsulent me qarkullim vjetor 15 milionë lekë. Duke qenë mbi kufirin 14 milionë lekë, ai mbetet subjekt i tatimit sipas normës progresive dhe nuk përfiton nga lehtësia. Në këtë rast, tatimi vijon të zbatohet dhe pagesat e kryera mbeten në fuqi.
Çfarë duhet të bëjnë sot profesionistët e lirë dhe sipërmarrësit?
Çdo profesionist që ka paguar këste për vitin 2024 duhet të verifikojë menjëherë situatën e tij tatimore dhe të bëjë kërkesën për rimbursim pranë Administratës Tatimore. Është e domosdoshme që çdo tatimpagues të sigurohet që të ketë të deklaruar dhe të aktivizuar llogarinë bankare në sistemin e-Filing, pasi rimbursimi mund të bëhet vetëm në këtë llogari.
Përveç veprimeve të menjëhershme për rimbursimin, është momenti që çdo profesionist apo sipërmarrës të fillojë të mendojë për të ardhmen. Duke filluar nga viti 2030, detyrimi për të paguar tatim mbi fitimin do të jetë i pashmangshëm dhe të gjithë do të duhet të jenë të përgatitur për këtë ndryshim.
Si mund të strukturohet më mirë aktiviteti pas vitit 2029?
Pas përfundimit të periudhës së përjashtimit, çdo profesionist i lirë duhet të vlerësojë mënyrën më të përshtatshme të organizimit të aktivitetit të tij. Vijimi si person fizik mund të jetë zgjidhje për ata që kanë qarkullim modest dhe nuk planifikojnë zgjerim, por sjell me vete rrezikun e tatimit të drejtpërdrejtë mbi të ardhurat personale dhe mungesën e ndarjes së pasurisë personale nga ajo e biznesit.
Kalimi në formën e një Shoqërie me Përgjegjësi të Kufizuar (sh.p.k.) mund të ofrojë më shumë siguri dhe fleksibilitet. Në këtë rast, biznesi ka një subjekt të veçantë juridik, fitimet mund të reinvestohen më lehtë dhe rreziku ndaj pasurisë personale minimizohet. Kjo formë strukture është më e përshtatshme për ata që synojnë rritje, bashkëpunime apo investime të reja.
Çdo profesionist duhet të marrë në konsideratë faktin se, duke kaluar në një shoqëri, ka kosto shtesë administrative dhe nevojë për kontabilitet të plotë, por përfitimet afatgjata mund të jenë më të mëdha se kostoja.
Përfundime
Vendimi i Gjykatës Kushtetuese për të shfuqizuar tatimin 15% për profesionet e lira me të ardhura deri në 14 milionë lekë solli lehtësim të menjëhershëm për një kategori të madhe profesionistësh. Megjithatë, kjo është vetëm një periudhë e përkohshme. Deri më 31 dhjetor 2029, profesionet e lira përfitojnë nga tatimi 0%, por pas kësaj date do të hyjnë në skemën e tatimit mbi fitimin si çdo biznes tjetër.
Është e rëndësishme që çdo profesionist të ndjekë me kujdes situatën e tij tatimore, të kërkojë rimbursimin e kësteve të paguara dhe të fillojë të planifikojë që tani për vitin 2030. Struktura e biznesit, organizimi financiar dhe zgjedhjet që do të bëhen në vitet në vijim do të përcaktojnë sa i përgatitur do të jetë çdo profesionist për të përballuar ndryshimet e pritshme në sistemin tatimor.